بررسی رأی ابن‏جنید درباره محدوده حجاب و پوشش شرعی زن مسلمان

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم ع، قم، ایران

10.30497/flj.2024.244687.1924

چکیده

ابن‌جنید اسکافی از علمای بزرگ شیعه در سدة چهارم است که کتابی از او به ما نرسیده؛ اما برخی آرای وی در کتب فقهی نقل شده است. علامه حلی جمله‌ای از او دربارة پوشش زن و مرد مطرح کرده، و خودش توضیحی بر آن افزوده است که ظرفیت سوءتفاهم دارد، تاجایی‌که برخی از غیرمتخصصان چنین اظهار داشته‌اند که ابن‌جنید حد واجب پوشش زن و مرد در برابر دیگران را مساوی می‌داند. در این مقاله با روش تحلیلی و با مراجعه به اقوال نقل‌شده از ابن‌جنید معلوم می‌شود که چنین برداشتی از کلام ابن‌جنید ناشی‌از ناآشنایی با متون تخصصی فقهی بوده، و ابن‌جنید نه‌تنها درخصوص پوشش زن در برابر نامحرم، بلکه حتی در «پوشش زن در نماز» نیز چنین دیدگاهی ندارد؛ بلکه تنها تفاوت نظر وی با دیگران دراین‌باره، آن است که وی پوشش سر زن در نماز را مستحب می‌داند، با این شرط که نامحرمی وی را در حین نماز نبیند. با بررسی نقل‌قو‌ل‌های سخن وی در کتب علامه حلی و دیگران معلوم می‌شود که آن عبارت ابن‌جنید که مورد سوءِتفاهم واقع شده، صرفاً ناظر به معنای واژة عورت بوده، و اگر حکمی هم از آن مدنظرش باشد، همان حکم عمومی پوشش است که هم زن و هم مرد دربرابر همگان (یعنی حتی دربرابر هم‌جنس و محارم خویش) موظف به رعایت آن هستند و فتوای وی در این زمینه همانند فتوای عموم فقهای شیعه است که همگی حد واجب پوشش زن را در برابر محارم و افراد همجنس همانند حد واجب پوشش مرد می‌دانند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Examining Ibn Junaid's View about the Scope of hijab and Muslim Women's Shar'i Covering

نویسنده [English]

  • Hosein Souzanchi
Professor Department of Social Sciences, Baqir al-Olum University, Qom, Iran
چکیده [English]

Ibn Junaid Eskafi is one of the great Shiite scholars of the 4th century, whose books have not reached us, but some of his views have been quoted in jurisprudence books. Allameh Helii brought up a sentence of his about the clothing of men and women and he himself added an explanation to it, which has been misunderstood; To the extent that some non-experts have stated that Ibn Junayd considers the extent of obligatory covering for men and women to be equal in front of others! In this article, by an analytical method and by referring to the quoted sayings of Ibn Junayd, it becomes clear that such an understanding of Ibn Junayd's words was due to unfamiliarity with specialized jurisprudential texts, and Ibn Junayd did not believe in such a view not only regarding the women's veils in front of non-incest, but even in the "Prayer Veil"; Rather, the only difference between his opinion and others regarding women's veil is that he does not consider it obligatory to cover women's head during prayer, with the condition that non- incest does not see during prayer. Also, by carefully examining the above-mentioned quotes from him by Allameh Helii and others, it becomes clear that Ibn Junaid's sentence, which has been misunderstood, was only referring to the meaning of the word ``Awrat'', and if there is any ruling from it, it is the general ruling of veiling, which is also Both men and women are obliged to observe it in front of everyone (that is, even in front of their own sex and in front of incest); And his fatwa in this context is the same as the fatwa of the general Shia jurists.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ibn Junayd
  • hijab
  • woman
  • woman's veil
  • veil
  • Shar'i covering
ابن‌ جنید اسکافى، محمد بن احمد (۱۴۱۶ ق)‌. مجموعه فتاوی ابن‌جنید (على پناه اشتهاردى،‌ محقق). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیه قم.
 ابن‌ادریس، محمد بن احمد (۱۴۱۰ ق)‌. السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى‌. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌.
ابن‌فارس، احمد‏ (۱۴۰۴ ق). معجم مقاییس اللغة (عبد السلام محمد هارون، به‎کوشش). قم: مکتب الأعلام الاسلامی.
ابن‌فهد حلى، احمد بن محمد (۱۴۰۷ ق). ‌المهذب البارع فی شرح المختصر النافع‌. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
بحرانى، یوسف بن احمد (۱۴۰۵ ق). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة‌ (محمدتقى ایروانى، و سید عبدالرزاق مقرم‌، به‌کوشش). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌.
پاکتچی، احمد (۱۳۹۱). روش تحقیق با تکیه بر حوزه علوم قرآن و حدیث. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
ترکاشوند، امیرحسین (۱۳۹۰). حجاب شرعی در عهد پیامبر (ص). تهران: امیرحسین ترکاشوند.
خلیل بن احمد (۱۴۰۹ ق). کتاب العین‏. قم: نشر هجرت.
سعیدی، فریده (۱۳۹۳). تشریح حجاب در اسلام و حدود فقهی. فقه و حقوق خانواده. ۱۹ (۶۱)، ص ۴۵-۷۰.
سوزنچی، حسین (۱۳۹۳). حجاب در آیات و روایات، نقدی بر کتاب حجاب شرعی در عهد پیامبر (ص). تهران: بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق (ع).
شهید اول، محمد بن مکى (۱۴۱۹ ق)‌. ذکرى الشیعة فی أحکام الشریعة. قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام‌
صاحب جواهر، محمدحسن بن باقر (۱۴۰۴ ق)‌. جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام‌. بیروت: دار إحیاء التراث العربی‌.
طوسى، محمد بن حسن (۱۳۹۰ ق). الإستبصار فیما اختلف من الأخبار. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
طوسى، محمد بن حسن (۱۴۰۷ ق). تهذیب الأحکام. تهران: دار الکتب الإسلامیه‌.
علامه حلى، حسن بن یوسف (۱۴۱۳ ق)‌. مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌.
مجلسى، محمدباقر بن محمدتقى (۱۴۰۳ ق)‏. بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (علیهم‌السلام) (محمدباقر محمودى، به‌کوشش). بیروت‏: دار إحیاء التراث العربی.
مجلسى، محمدباقر بن محمدتقى (۱۴۰۴ ق)‏. مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول (سید هاشم رسولى محلاتى، به‌کوشش). تهران‏: دار الکتب الإسلامیة.
مجلسى، محمدباقر بن محمدتقى (۱۴۰۶ ق)‏. ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار. قم: کتابخانه آیه الله مرعشی نجفی.
محقق سبزوارى، محمد باقربن محمد مؤمن (۱۲۴۷ ق).‌ ذخیرة المعاد فی شرح الإرشاد. قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام‌.
مصطفوى، حسن (۱۳۶۸). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
موسوی عاملى، محمد بن على (۱۴۱۱ ق)‌. مدارک الأحکام فی شرح عبادات شرائع الإسلام. بیروت: مؤسسه آل البیت علیهم السلام‌.
میرزای قمى، ابوالقاسم بن محمدحسن (۱۴۱۷ ق)‌. غنائم الأیّام فی مسائل الحلال و الحرام‌. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم‌.