تحلیل انتقادی اجرت‌المثل ایام زوجیت در حقوق ایران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه حقوق خصوصی دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

چکیده

حمایت از زنان و تلاش برای توانمندسازی آن‌ها یکی از بایسته‌های ضروری در هر جامعه‌ای است؛ ازاین‌رو، قانونگذار در سال 1385 با الحاق یک تبصره به مادۀ 336 ق م، این حق را به زوجه داد تا بابت کارهایی که در طول زندگی مشترک در منزل مشترک انجام داده‌ است، از زوج اجرت‌ مطالبه کند. نگارنده در این پژوهش که با روش توصیفی ـ تحلیلی و با اتکا بر مطالعات کتابخانه‌ای صورت‌گرفته، بر این عقیده است که اجرت‌المثل حقی مالی است که به زعم قانونگذار و بسیاری از نویسندگان حقوقی درجهت حمایت از زنان به متون قانونی ما اضافه شد، از جنبه‌های گوناگون حقوقی و اجتماعی محل نقد بسیار است؛ به‌طوری‌ که نه‌تنها نمی‌تواند کارکرد حمایتی موردنظر قانونگذار را در عمل محقق سازد، بلکه حتی خلاف شأن و منزلت زنان نیز هست؛ ازاین‌رو ضمن پیشنهاد حذف چنین مقرره‌ای، راهکارهای جایگزینی نظیر بیمۀ اجباری زنان خانه‌دار پیشنهاد می‌شود که در آن، ضمن حفظ شأن زوجه، هم حمایت متقتضی از زنان به عمل می‌آید و هم باعث بروز تنش کمتری بین زوجین می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Critical Analysis of Fair Equivalent Remuneration (Ojrat al Mesl) of Marriage Perids for Wives in Iranian Law

نویسنده [English]

  • Negin Gholami
Assistant Professor, Department of Private Law, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran.
چکیده [English]

Supporting women and trying to empower them is one of the essential requirements in any society. In this regard, in 2006, the legislator added a note to Article 336 of the Civil Code, giving the wife the right to demand remuneration from her husband for the work she has done during their life together in the common home. In this study, which is done by a descriptive-analytical method and based on library studies, the author believes that the common wage as a financial right that was added to our legal texts in the opinion of the legislator and many legal writers in order to protect women, is the subject of much criticism from various legal and social aspects. So that not only cannot it fulfill the protective function intended by the legislator in practice, but also it is even contrary to the dignity and status of women. Therefore, while proposing the elimination of such Article, the alternative solutions such as mandatory insurance for housewives are proposed, which, while preserving the dignity of the wife, provides the necessary support for women and causes less tension between couples.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fair equivalent remuneration
  • note to Article 336 Civil Code
  • the wife’s financial rights
  • the wife’s Sharia duties
ابن‌بابویه، محمد بن علی (1413 ق). من لا یحضره الفقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
احمدوند، خلیل‌اله؛ آزادمنش، لیلا (1402). بررسی حقوق مالی زن و مرد در پرتو فقه پویا. دو فصلنامه علمی فقه و حقوق خانواده، 28 (79)، ص 295-327.
انصاری‌پور، محمد علی؛ و صادقی مقدم، محمد حسن (1384). اجرت‌المثل کارهای زوجه و نقد آرای محاکم در این زمینه. فصلنامه مدرس علوم انسانی ـ پژوهش‌های حقوق تطبیقی، ویژه‌نامه (41)، ص 1-24.
بجنوردی، حسن (1419 ق). القواعد الفقهیة. قم: الهادی.
پورعبدالله، کبری؛سرخ‌حصاری، فاطمه (1394). مبانی فقهی و حقوقی اجرت‌المثل خانه‌داری و بررسی وظایف شرعی زوجه در فقه. دو فصلنامه علمی ـ ترویجی فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)، 20 (63)، ص 69-94.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1385). ترمینولوژی حقوق. تهران: گنج دانش.
حاتمی، علی اصغر؛ و زبرجد، سیده فاطمه (1394). اجرت‌المثل ایام زوجیت و نحله با نگرشی بر قانون حمایت خانواده مصوب اسفند 1391. مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، 7 (1)، ص 59-98.
حر عاملی، محمد بن حسن (1403 ق). وسائل الشیعة. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
حسینی سیستانی، علی (بی‌تا). قاعده لاضرر و لا ضرار. قم: دفتر آیت‌الله سیستانی.
حسینی سیستانی، علی (1417 ق). منهاج‌الصالحین. قم: دفتر حضرت آیت‌الله سیستانی.
خمینى، روح‌اللّه (1379). تحریر الوسیلة. قم: دار العلم.
خمینى، روح‌اللّه (1381). مکاسب محرمه. قم: مطبعة العلیم.
سبحانی تبریزی، جعفر (1388). رساله توضیح المسائل. مشهد: هاتف.
صاحب جواهر، محمدحسن بن باقر (1366). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. تهران: کتابفروشی اسلامیة.
صاحب جواهر، محمدحسن بن باقر (1404 ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
صفائی، حسین؛ امامی، اسدالله (1392). مختصر حقوق خانواده. تهران: میزان.
طباطبائى قمى، تقى (1423 ق). الدلائل فی شرح منتخب ‌المسائل. قم: کتابفروشی محلاتی.
کاتوزیان، ناصر (1385). حقوق خانواده. تهران: میزان.
کاتوزیان، ناصر (1387). قواعد عمومی قراردادها. تهران: شرکت سهامی انتشار.
کاتوزیان، ناصر (1392). قانون مدنی در نظم حقوقی کانونی. تهران: میزان.
فاضل موحدی لنکرانی، محمد (1424 ق). تفصیل الشریعة فی شرح تحریرالوسیلة؛ الإجارة. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار.
محقق حلی، جعفر بن حسن (1408 ق). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال والحرام. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
محقق داماد، مصطفی (1390). بررسی فقهی حقوق خانواده. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
محقق داماد، مصطفی (1406 ق). قواعد فقه. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
محقق داماد، مصطفی (1388). نظریۀ عمومی شروط و التزامات در حقوق اسلامی. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
محمدی، مرتضی (1383). طلاق و سهم زن از زندگی مشترک بررسی تبصرۀ  6 مادۀ اصلاحی مقررات مربوط به طلاق. فصلنامه حقوق تطبیقی،60 (43)، ص 31-60.
مرادی، خدیجه؛ و قاسم‌زاده، عاتکه (1394). اجرت‌المثل زوجه در فقه و حقوق ایران، با نظر به قانون حمایت از خانواده 1391. فقه و مبانی حقوق اسلامی، 48 (2)، ص 301-317.
مصطفوی، محمد کاظم (1417 ق). القواعد. قم: مؤسسه نشر اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
مکارم شیرازی، ناصر (1424 ق). کتاب‌ النکاح. قم: مدرسه علی بن ابیطالب.
مؤمنی، عابدین؛ صدری، سید محمد؛ پیردهی، علی (1396). قاعدۀ جاودانگی احکام و تحول زمان. فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، 13 (48)، ص 143- 170.
میرهاشمی، زهرا‌ السادات؛ و اقدامی، هلیا (1402). واکاوی فقهی ـ حقوقی میزان اجرت‌المثل زنان شاغل. مطالعات راهبردی زنان، 25 (100)، ص 115-136.
نراقی، احمد بن محمد مهدی (1422 ق). رسائل و مسائل. قم: کنگرۀ بزرگداشت محققان ملا مهدی و ملا احمد نراقی.
هاشمی شاهرودی، محمود؛ و همکاران (1423 ق). موسوعة الفقه الإسلامی طبق مذهب أهل البیت. قم: مؤسسة دائرة‌ المعارف فقه اسلامی.
یزدی، محمد کاظم بن عبدالعظیم (1409 ق). العروة ‌الوثقی. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
یزدی، محمد کاظم بن عبدالعظیم (1424 ق). العروة الوثقی. قم: مؤسسة النشر الإسلامی.