بررسی تطبیقی آموزه‌های قرآن ـ فمینیسم در موضوع حقوق جنسی در روابط زناشویی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‏‌آموخته کارشناسی ارشد حکمت متعالیه جامعة الزهرا (سلام الله علیها)، قم، ایران

2 استادیارگروه فلسفه جامعة المصطفی، قم، ایران

10.30497/flj.2024.77280

چکیده

حساسیت نسبت به حقوق و وظایف متقابل زوجین نسبت به روابط زناشویی در خانواده، از آموزه‌های ویژه قرآن کریم است. برخی دیدگاه‌های مطرح فمینیستی، خانواده و به‌طور خاص الگوهای ارتباطی جنسی در خانواده را عامل بنیادین فرودستی زنان قلمداد می‌کنند. دیدگاه اخیر ضمن محکوم کردن تلقی قرآنی، لزبینیسم، آزادی روابط جنسی خارج از چارچوب ازدواج و حق سقط‌جنین را برای خروج از اقتضائات این عامل بنیادین ضروری می‌شمرد. آموزه‌های فمینیستی به دلیل مشتمل بودن بر مبانی اومانیستی و سکولار هویت واقعی انسان را نادیده گرفته است. تبیین آموزه‌های قرآن و فمینیسم در این موضوع، مسأله اصلی این پژوهش است. این پژوهش به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی است. باور عمیق به خویش‌مالکی، آزادی و لذت‌گرایی در‌ برابر اعتقاد به مالکیت حقیقی خداوند و نقش امانت‌داری زن و مرد نسبت به بدن، مهم‌ترین مباحثی است که در تبیین فمینیستی و قرآنی بهره‌برداری می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of the Teachings of the Quran and Feminism on the Issue of Sexual Rights in Marital Relations

نویسندگان [English]

  • fatemeh kermanshahi 1
  • Amin Reza Abedinejad 2
1 Master's scholar of Hikmat al-Zahra University (peace be upon her), Qom, Qom, Iran
2 Assistant Professor of Philosophy Department, Al-Mustafa University, Qom, Qom, Iran
چکیده [English]

Sensitivity towards the mutual rights and duties of couples in relation to marital relations in the family is one of the special teachings of the Holy Quran. Some prominent feminist views consider the family and specifically the sexual relations patterns as the fundamental cause of women's inferiority. The latter point of view, while condemning the Quranic view, considers lesbianism, the freedom of sexual relations outside the framework of marriage and the right to abortion as necessary to get out of the requirements of this fundamental factor. Feminist teachings have ignored the identity of human beings due to their humanist and secular foundations. Explaining the teachings of Quran and feminism in this matter is the main issue of this research. This research has been done by descriptive-analytical method. The deep belief in self-ownership, freedom and hedonism against the belief in God's true ownership and the trusting role of men and women towards the body are the most important topics used in feminist and Quranic explanations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • submission
  • lesbianism
  • abortion
  • sexual freedom
قرآن.
نهج‌البلاغه.
ابوت، پاملا (۱۳۸۰). جامعه‌شناسی زنان. ترجمه منیژه نجم عراقی. تهران: نشر نی.
انصاریان، حسین (۱۳۸۳). ترجمه قرآن. قم: اسوه.
بروجردی، آقا حسین (1386ق). منابع فقه شیعه. ترجمه جامع الحادیث الشیعه (جمعی از فضلاء). تهران: انتشارات فرهنگ سبز.
بستان، حسین (1382). نابرابری و ستم جنسی از دیدگاه اسلام و فمینیسم. قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
بستان، حسین (1382). «کارکردهای خانواده از منظر اسلام و فمینیسم». مجلة روش‌شناسی علوم انسانی، (۳۵)، ص 4ـ34.
بلالی، اسماعیل (1382). «زنان و پیامدهای سقط‌جنین». مطالعات راهبردی زنان، (۲۲)، ص 152ـ165.
دوبوار، سیمون (1379). جنس دوم. قاسم صنعوی. تهران: توس (تاریخ انتشار به زبان‌اصلی، 1968). چاپ دوم.
بیات، عبدالرسول (۱۳۸۱). فرهنگ واژه‌ها. قم: مؤسسه اندیشه و فرهنگ دینی. چاپ دوم.
پاک­نیا، محبوبه (1394). سیطرة جنس. تهران: نشر نی. چاپ سوم.
پسندیده، عباس (1391). رضایت زناشویی. قم: مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث.
تانگ، رزماری (1394). درآمدی جامع بر نظریه‌های فمینیستی. (منیژه نجم عراقی). تهران: نشر نی. چاپ چهارم.
جعفری تبریزی، محمدتقی (۱۴۱۹ق). رساله فقهی. تهران: مؤسسه منشورات کرامت.
جوادی­آملی، عبدالله (1384). حق و تکلیف در اسلام. قم: نشر اسراء. چاپ دوم.
جوادی­آملی، عبدالله (1387). حیات حقیقی انسان در قرآن. قم: نشر اسراء. چاپ چهارم.
جوادی­آملی، عبدالله (1381). نسبت دین و دنیا. قم: نشر اسراء. چاپ دوم.
جوادی­آملی، عبدالله (1376). زن در آینه جلال و جمال، قم: نشر اسراء. چاپ دوم.
جوادی­آملی، عبدالله (۱۳۷۸). تفسیر تسنیم. ج1، قم: نشر اسراء.
جوادی­آملی، عبدالله (1385). تفسیر تسنیم. ج9، 11، قم: نشر اسراء.
جوادی­آملی، عبدالله (۱۳۸7). تفسیر تسنیم. ج13، قم: نشر اسراء.چاپ دوم.
جوادی­آملی، عبدالله (1391). تفسیر تسنیم. ج22، قم: نشر اسراء. چاپ سوم.
جمعی از نویسندگان (بی‌تا). مجله فقه اهل‌البیت علیهم‌السلام. قم: مؤسسه دائرة‌المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌البیت علیهم‌السلام.
چراغی‌کوتیانی، اسماعیل (1389). خانواده، اسلام و فمینیسم. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
چراغی‌کوتیانی، اسماعیل (1387). فمینیسم و کارکردهای خانواده. مجلة معرفت، (131)، ص ۱۰۸ـ۸۷.
حاجی­زاده، محمد (1384) . فرهنگ تفسیری ایسم­ها. تهران: انتشارات جامه­دران.
حرعاملی، محمد بن حسن (۱۴۰۹ق). وسائل الشیعه. قم: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام.
حسینی، سید مجتبی (1385). احکام ازدواج. قم: نشر معارف.
حسینی طهرانی، محمدحسین (1427ق). نور ملکوت قرآن. علامه طباطبایی. مشهد. چاپ 3.
دولتی، غزاله، هاله؛ حوریه حسینی­اکبرنژاد (1388). بررسی مبانی فلسفی، اخلاقی، کلامی و آثار علمی فمینیسم. قم: دفتر نشر معارف.
دهخدا، علی‌اکبر (۱۳۷۳). لغت نام. ج8، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (۱۴۱۲ق). مفردات ألفاظ القرآن. بیروت، دارالشامیة.
رودگر، نرجس (1388). فمینیسم، تاریخچه، نظریات، گرایش­ها ونقد. قم: شورای عالی حوزه.
شایان­مهر، علی­رضا (1379). دایرة‌المعارف تطبیقی علوم اجتماعی. تهران: کیهان.
شعاری­نژاد، علی­اکبر (1364). فرهنگ علوم رفتاری. تهران: سپهر، چاپ دوم.
صادقی فدکی، سید‌جعفر (1382). دایرة‌المعارف قرآن کریم، آمیزش. ج1، قم: بوستان کتاب.
صدری­افشار، غلام­حسین (۱۳۸۱). فرهنگ معاصر فارسی. تهران: فرهنگ معاصر، چاپ سوم.
طباطبائی، محمدحسین (1374). تفسیر المیزان. ج2، 3، 5، 8، 10، 13، 15، 16، ترجمه محمدباقر موسوی. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طباطبائی، محمدحسین (1374). تفسیر المیزان.­­­­­­­­­­­­­­­ ترجمه محمدباقر موسوی. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طباطبائی، محمدحسین. (1364). اصول­ فلسفه ­و روش­ رئالیسم. ج2، تهران: صدرا، چاپ دوم.
فرهمند، مریم (1384). «فمینیسم و لزبینیسم». فصلنامة مطالعات راهبردی زنان، (۲۸)، ص 125-154.
فرهمند، مریم (1386). واگردهای فمینیستی در ازدواج. فمینیسم و خانواده (مجموعه مقالات)، شورای فرهنگی اجتماعی زنان.
فریدمن، جین (1389). فمینیسم. (فیروزه مهاجر). تهران: آشیان. چاپ چهارم.
قدردان قراملکی، محمدحسن (1384). قرآن و سکولاریسم. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
قرائتی، محسن (1388). تفسیر نور. ج2، 6، تهران: مرکز فرهنگی درس­هایی از قرآن.
قرائتی، محسن (1390). دقایقی با قرآن. تهران: مرکز فرهنگی درس­هایی از قرآن، چاپ هشتم.
قرشی­بنانی، علی­اکبر (1371). قاموس قرآن، تهران: دارالکتب الاسلامیة، چاپ ششم.
قرضاوی، یوسف (1382). قرآن منشور زندگی. تهران: نشر احسان.
کینگدام، ای.اف (1382). حقوق فمینیستی. فمینیسم و دانش‌های فمینیستی مجموعه مقالات دایرة‌المعارف فلسفی روتلیج. ترجمهعباس یزدانی، قم: دفتر تحقیقات و مطالعات زنان.
گاردنر، ویلیام (1386). جنگ علیه خانواده. (معصومه محمدی). قم: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.
متمسک، رضا (1380). «فمینیسم اسلامی، واقعیت‌ها و چالش‌ها، مجموعه مقالات هم­اندیشی بررسی و مشکلات زنان، اولویت‌ها و رویکردها». دفتر مطالعات و تحقیقات زنان. ص496ـ451
مشیرزاده، حمیرا (1381). از جنبش تا نظریة اجتماعی، تاریخ دو قرن فمینیسم.. تهران: نشر پژوهش شیرازه. چاپ چهارم.
مجلسی، محمدباقر (1378). ایمان و کفر (ترجمه بحارالانوار ج64). (عزیزالله عطارد قوچانی). تهران: انتشارات عطارد.
مصباح­یزدی، محمدتقی (1376). اخلاق در قرآن. ج1، 2، 3، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح­یزدی، محمدتقی (1384). ره‌توشه. ج1، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح­یزدی، محمدتقی (1392). انسان‌سازی در قرآن. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی. چاپ چهارم.
مصباح­یزدی، محمدتقی (1377). حقوق و سیاست در قرآن. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح­یزدی، محمدتقی (۱۳۷۸). نظریه سیاسی اسلام. قم: ج1، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.چاپ دوم.
مصباح­یزدی، محمدتقی . (1382). نظریه حقوقی اسلام. ج1، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح­یزدی، مجتبی (1392). بنیادی‌ترین اندیشه‌ها. چاپ سوم. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مطهری، مرتضی (بی‌تا). مجموعه آثار استاد شهید مطهری. تهران: ج2، انتشارات صدرا.
معین، محمد (1375). فرهنگ معین. تهران: انتشارات امیرکبیر. چاپ دهم.
مکارم­شیرازی، ناصر (1371). تفسیر نمونه. ج10، تهران: دارالکتب الاسلامیة. چاپ ششم.
مکارم­شیرازی، ناصر (1382). برگزیده تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیة. چاپ سیزدهم.
مکنون، ثریا (1384). «فمینیسم و روسپی‌گری». فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، (۲۸)، ص 212ـ253.
مهدوی آزادبنی، رمضان (1386). «معنای زندگی انسان و نقش خلاقیت­زایی دین». فصلنامة اندیشه دینی. (9)، ص 53ـ72.
نوذری فردوسیه، محمد (1384). «سقط‌جنین در حقوق اسلامی و فمینیسم». فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، (28). ص44ـ82
ویلفورد، ریک (1375) در، یان مکنزی و دیگران، مقدمه‌ای بر ایدئولوژی­های سیاسی، (م.قائد). تهران: مرکز.
هام، مگی؛ سارا گمبل (1382). فرهنگ نظریه‌های فمینیستی. فیروزه مهاجر. تهران: مهاجر.
هیوود، اندرو (139). درآمدی بر ایدئولوژی‌های سیاسی از لیبرالیسم تا بنیاد‌گرایی دینی. ترجمه محمد رفیعی مهرآبادی. تهران: اداره نشر وزارت امور خارجه. چاپ چهارم.
یزدی، امید (1394.) دانشنامه حقوق خانواده. تهران: کتاب آوا.
یوسفیان، حسن (1389). کلام جدید. تهران: سمت، چاپ سوم.