وحدت ملاک فقهی، حقوقی و اخلاقی بین معدوم‌کردن جنین فریز شده با سقط‌جنین

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد حقوق خانواده دانشگاه امام صادق (ع) پردیس خواهران، تهران، ایران

2 استادیار گروه حقوق دانشگاه امام صادق (ع) پردیس خواهران، تهران، ایران

3 دانشیار گروه فقه و حقوق دانشگاه امام صادق (ع) پردیس خواهران، تهران، ایران.

10.30497/flj.2024.77278

چکیده

ناباروری که یکی از مشکلات مهم جوامع انسانی است به کمک یکی از دستاورد‌های دانش پزشکی یعنی فریز‌کردن جنین حاصل از لقاح مصنوعی و خارج‌رحمی سلول جنسی والدین، تا حدودی حل شده است. حال فریز و نگهداری جنین در بانک‌های انجماد موجب ایجاد مسائل فقهی،حقوقی و اجتماعی در‌ این زمینه خواهد شد که یکی از آن‌ها وجود ملاکات مشترک بین معدوم‌کردن جنین‌ فریز‌شده و سقط‌جنین است. لذا پرسش‌ اساسی در این پژوهش عبارت است از اینکه:آیا بین معدوم کردن جنین‌های فریز‌شده به‌عنوان قسمی از جنین‌های آزمایشگاهی با سقط‌جنین ازلحاظ فقهی،حقوقی و اخلاقی وحدت ملاک وجود دارد؟روش پژوهش حاضر اسنادی-کتابخانه‌ای و نوع تحقیق توصیفی-تحلیلی است و با مطالعات به عمل آمده مشخص گردید بین معدوم‌کردن جنین فریزشده و سقط‌جنین ازاین‌جهت وحدت ملاک وجود دارد که جنین فریز شده به‌عنوان نطفه منعقده خارج رحمی مانند جنین داخل رحم،انسانی بالقوه است که توانایی بالفعل شدن را دارد و دارای حق حیات و کرامت انسانی می‌باشد؛زیرا انسان از منظر قانونی از زمان تشکیل کوچک‌ترین جزء وجودی دارای حق حیات و احترام است و از بین بردن آن در هر مرحله خلاف اخلاق و شأن انسانی جنین و خلاف رابطه امانت بین والدین و جنین بوده و صحیح نیست, همچنین از بین بردن انسان در هر مرحله موجب نقض یکی از اغراض نکاح یعنی فرزندآوری است که از ملاک‌های مشترک معدوم کردن جنین فریز شده و سقط‌جنین می‌باشد؛ لذا حرمت اتلاف در هر دو صادق است و انعقاد نطفه داخل رحم(امر شایع)یا خارج آن مبدأ خلقت انسان بوده و حداقل مرتبه انسانیت در آن طی شده است و شرط برخورداری جنین از حق تمتع(حق حیات)،انعقاد نطفه و زنده متولد شدن است؛بنابراین شکل‌گیری و تکامل در رحم خصوصیتی ندارد که حق حیات منحصر به جنین در رحم باشد.از‌این‌منظر برخی از فقها قائل به وجوب احتیاط به حفظ جنین‌های فریزشده هستند و معدوم‌کردن جنین‌های فریزشده را در حکم سقط‌جنین و مستلزم پرداخت دیه می‌دانند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Unity of Jurisprudence, Legal and Moral Criteria between Killing a Frozen Embryo and Abortion

نویسندگان [English]

  • NASIBE HASHEMI NEJAD 1
  • Maryam Sadat Mohaghegh Damad 2
  • Faezeh Azimzadehardebili 3
1 MA student of Family Law in Imam Sadiq University,Tehran, Iran
2 Assistant Professor Department Law, Imam Sadiq university, Tehran, Iran
3 Associate Professor, Department of Islamic Jurisprudence, Imam Sadiq university, Tehran, Iran
چکیده [English]

Infertility, which is one of the most important problems of human societies, has been solved to some extent with the help of one of the achievements of medical knowledge, i.e., freezing the fetus resulting from the artificial and ectopic fertilization of the parental gametes. Now, the freezing and storage of embryos in freezing banks will cause jurisprudential, legal and social issues in this field, one of which is the existence of common criteria between the destruction of frozen embryos and abortion. Therefore, the basic question in this research is: Is there a unity of criterion between killing frozen embryos as a part of laboratory embryos and abortion from the point of view of jurisprudence, legal and moral? The current research has been conducted in documentary- library style and by descriptive-analytical method, the studies shows, there is a unity between the destruction of frozen embryos and abortion, in this sense, the frozen embryo as an ectopic coagulated sperm, like an intrauterine embryo, is a potential human being that can be actualized and has the right to life and human dignity, because from a legal point of view, a human being has the right to life and respect from the moment of the formation of the smallest part of existence and its eliminating at any stage is against the morality and human dignity of the fetus and against the relationship of trust between the parents and fetus and it is not acceptable. Also, eliminating a human being at any stage violates one of the purposes of marriage, i.e. childbearing, which is one of the common criteria of killing a frozen embryo and abortion; therefore, the sanctity of loss is true in both cases, and the coagulation of sperm inside the womb (a common thing) or its outside, is the origin of human creation and the minimum level of humanity has been reached in it, and the condition for the fetus to have the right to life, to be fertilized and be born alive; therefore, the formation and development in the womb does not have the characteristics that the only right to life be exclusive to the fetus in the womb. From this point of view, some jurists believe that it is necessary to be careful to preserve frozen embryos and they consider the elimination of frozen embryos as abortion and require payment of ransom.

کلیدواژه‌ها [English]

  • frozen embryo
  • artificial insemination
  • infertility
  • embryo implantation
  • right to life
  • abortion

مراجع

القرآن الکریم
ابن منظور، جمال‌الدین محمد بن مکرم (1414هـ). لسان العرب. بیروت: دار صادر.
احمدی، امیر علی (1386). بررسی جنبه های اجتماعی تحقیقات شبیه سازی و سلولهای بنیادی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
آخوندی، محمدمهدی، زهره بهجتی اردکانی، سهیلا عارفی، هومن صدری اردکانی، محمود اعرابی، امیرحسین زرنانی، لیلی چمنی تبریز، و امید شبستری (1386). «آشنایی با لقاح طبیعی، لقاح خارج رحمی و ضرورت استفاده از گامت جایگزین در درمان ناباروری». نشریه پایش، 4(6): 307-321.
 اسدی نژاد، سید محمد، و نازیلا تقوی (1395). بررسی فقهی، حقوقی، و اخلاقی قرارداد انجماد جنین و گامت در حقوق ایران با نگاهی به حقوق برخی از کشورها. تهران: مجد.
 اسلامی، سید حسن (1384). «رهیافت‌های اخلاقی به سقط‌جنین؛ یک بررسی موردی.» نشریه باروری و ناباروری 4(6): 321-342.
 إفریقی المصری، محمد ابن منظور (1997م). لسان العرب. بیروت: دار صادر
 باقری نسب، تکتم. 1391. رحم جایگزین در درمان ناباروری از دیدگاه پزشکی، فقهی و حقوقی. تهران: جاودانه، جنگل.
تقوی، نازیلا، محمد اسدی نژاد، رضا عمانی سامانی، و عبدالله رستمی (1394). «ملاحظات حقوقی و اخلاقی پیرامون حفظ باروری». مجله پزشکی قانونی، 21(3)، ص ۲۲۶-۲۱۵.
تقوی، نازیلا، محمد اسدی نژاد، رضا عمانی سامانی، و عبدالله رستمی (1394). «تعیین نوع رابطه موجود بین جنین‌های آزمایشگاهی و زوجین و تعیین صاحب‌اختیار آنان». نشریه زنان، مامائی و نازائی، 18(151)، ص 20-30.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1387). ترمینولوژی حقوق. تهران: کتابخانه گنج دانش
 جعفری، محمدتقی (1370). تحقیق در دو نظام حقوق بشر از دیدگاه اسلام و غرب. تهران: دفتر خدمات حقوقی بین‌المللی.
جمعی از نویسندگان (1388). سقط‌جنین. تهران: سمت
جناتی، محمدابراهیم (1382). رساله توضیح المسائل، استفتائات. قم: انتشارات انصاریان
جوادی آملی، عبدالله (1377). فلسفه حقوق بشر. قم: اسراء.
جواهری، حسن (1385). «تقسیم جنینی و شبیه‏سازی». مجله کاوشی نو در فقه اسلامی، 13(47)، ص 81-108.
حر عاملی، محمد بن حسن (1416هـ). تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. قم: موسسه آل البیت(ع).
حسینی روحانی، سید محمد صادق (1414 هـ). المسائل المستحدثه. قم: دار الکتاب.
 خلف ‌احمد، محمد، عبدالحلیم منتصر، ابراهیم انیس، و عطیه صوالحی (بی‌تا). فرهنگ المعجم الوسیط. تهران: ناصرخسرو.
دهخدا، علی‌اکبر (1373). لغت‌نامه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
راغب اصفهانی، حسین ابن محمد (1412هـ). مفردات الفاظ قرآن. لبنان- سوریه: دارالعلم ـ دارالشامیه.
شهیدی، مهدی (1375). مجموعه مقالات حقوقی. تهران: نشر حقوقدان.
صاحب بن عباد، اسماعیل (1414هـ). المحیط فی اللغه. لبنان ـ بیروت: عالم الکتب.
صافی گلپایگانی، لطف‌الله (1415هـ). استفتائات پزشکی. بی‌جا: دارالقرآن الکریم.
صفایی، سید حسین، و اسدالله امامی (1395). مختصر حقوق خانواده. تهران: نشر میزان.
 قبله‌ای خویی، خلیل (139). مسائل مستحدثه (جنین، کودکان نامشروع، کودکان بزهکار، توارث در اهدای گامت، تشریح  و حجب). تهران: سمت مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی دانشگاه علوم قضائی و خدمات اداری
 کاتوزیان، ناصر (1377). مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران. تهران: شرکت سهامی انتشار.
لطفی، مجتبی (1381). حقوق طبیعی در قرآن (1): حق حیات. رشت: انتشارات کتاب مبین.
 محسنی، محمدآصف (1384). «سقط‌جنین در فقه اسلامی.» فصلنامه باروری و ناباروری، 4 (6)، ص 390
محمودزاده ازبری، محمدجواد (1389). «بررسی فقهی-حقوقی حق حیات جنین». پایان‌نامه مقطع کارشناسی ارشد معارف اسلامی، دانشگاه پیام نور تهران. 
 معلوف، لوئیس (1992م). المنجد. بیروت: دار المشرق.
معین، محمد (1381). فرهنگ فارسی. تهران: ادنا.
 مهرگان، امیرحسین (1384). «سقط‌جنین و حقوق بشر در آیینه حقوق بین‌الملل». فصلنامه باروری و ناباروری، 4 (6)، ص 410-440.
 نایب زاده، عباس (1380). بررسی حقوقی روش‌های نوین باروری مصنوعی (مادر جانشین- اهداء تخمک/جنین). تهران: انتشارات مجد.
نجفی، محمدحسن (1404هـ). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام. بیروت: داراحیاءالتراث العربی.
 نوری طبرسی، حسین (1408هـ). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. بیروت: موسسه آل البیت(ع) لاحیاء التراث.
ویلسون، رابرت (1371). بیماری‌های زنان و زایمان. ترجمه علی نوری. تهران: نشر شهر آب.
 
Bergstrom, S. (1992).Reproductive failure as a health priority in the Third world: a review. East African medical journal, 69(4), pp: 174-180
Cynthia S, Marietta J.D, LL. M. Frozen Embryo Litigation Spotlights Pressing Questions: What is the Legal Status of an Embryo and Can It Be Adopted? Health Law Perspectives. Health Law & Policy Institute University of Houston Law Center; 2010. pp: 1-8.
Dyer,S.J., Abrahams,N.,Hoffman,M.& van der  Spuy,Z.M.(2002b).infertility in South Africa: womens reproductive health Knowledge and treatment-seeking behaviour For involuntary child lessness. Human Reproduction.17 (6), pp: 1657-1662
Larsen U. Primary and secondary infertility in sub-Saharan Africa. Int J Epidemiol. 2000; 29(2):285-91.
Seroure, G.I. (1996).Bioethics in reproductive health: a Muslims persprctive.Middle East Fertility society Journal, 1(1), pp: 5-30
Sharma A, Kumar P.Understanding implantation window, a crucial phenomenon. Hum Reprod Sci. (2012 Jan), 5(1), pp: 2-6
Veek, LL. Bodine r. Clark rn. High pregnancy rates can be achieved after freezing and thawing human blastocysts.2004: 85(2): 141-2.
Whittingham dg. Survival of mouse embryos after freezing and thawing. nature.1971: 23(5315): 1251-1264.
Wilcox AJ, Baird DD, Weinberg CR (1999). "Time of implantation of the Conceptus and loss of pregnancy". New England Journal of Medicine. 340 (23): 1796–1799.
Yanabimachi R.Mammalian fertilization. In: the physiology of reproduction.new York: knobil e. neill j. eds. Raven press: 1994.189.
Zegers-Hochschild, F., Adamson, G. D., de Mouzon, J., Ishihara, O., Mansour, R., Nygren, K., et al. (2009). The International Committee for Monitoring Assisted Reproductive Technology (ICMART) and the World Health Organization (WHO) Revised Glossary on ART. Terminology. Fertility and Sterility, 92, 1520-1524
فقه و حقوق خانواده
دوره 29، شماره 80
اردیبهشت 1403
صفحه 109-138

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار