مصداق‏شناسی خشونت جنسی علیه زوجه ازمنظر فقه امامیه

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه امام صادق (ع) پردیس خواهران، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه فقه و حقوق اسلامی دانشگاه امام صادق (ع)، پردیس خواهران تهران، ایران.

10.30497/flj.2024.242812.1780

چکیده

نبودِ ملاک صحیح برای تعیین مصادیق خشونت جنسی علیه زن ازناحیۀ شوهر، سبب به‏‌وجودآمدن احکام و آرای گوناگون در پرونده‌های خشونت جنسی زناشویی شده و از آنجا که قوانین و رویۀ قضایی، متکی بر فقه امامیه است، موضوع‏‌‌‌شناسی خشونت جنسی و بازخوانی احکام مربوط به آن در آرای فقهی ضرورت می‌یابد. خشونت جنسی علیه زنان، مؤلفه‌های متعددی دارد که مهم‏ترین آن‏ها عبارت‏اند از: برقرارکردن رابطۀ جنسی نامتعارف، عدم رضایت زن، رسیدن آسیب و ضرر به زن، و امتناع مرد از برقرارکردن رابطۀ جنسی با زن. در پژوهش حاضر که با استفاده از روش اسنادی- کتابخانه‌ای صورت گرفته و ازنوع توصیفی- تحلیلی با استناد به منابع فقهی است، درپی تطبیق مؤلفه‌های مذکور با حقوق جنسی زوجه که از منابع فقهی به‌‏دست می‌آید، روشن می‌شود که رضایت زوجه در استمتاعات واجب، مطرح نیست و تنها در مواردی که جزء حقوق شوهر نباشد، درصورت اجبار زن به برقراری رابطه، از مصادیق خشونت جنسی خواهد بود؛ همچنین صِرف برقراری رابطۀ جنسی نامتعارف، ملاک تحقق‏یافتن خشونت جنسی محسوب نمی‌‏شود و اگر با عدم رضایت زن یا ورود ضررهای قابل توجه به او همراه شود، ملاکی قابل اتکا خواهد بود؛ علاوه‌‏بر آن، امتناع مرد از برقراری رابطۀ جنسی با زن که خوف گناه یا عسروحرج زوجه را درپی داشته باشد نیز می‌تواند مصداق خشونت جنسی علیه زن باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Case study of sexual violence against wife from the perspective of Imami jurisprudence

نویسندگان [English]

  • Zahra alsadat Najmabadi 1
  • kubra poorabdollah 2
  • Seiedeh Maedeh Taqavi 1
  • Reyhaneh Jahani 1
1 The Women's College of the University of Imam Sadiq, Tehran, Iran
2 Assistant Professor of Imam Sadegh (AS) University
چکیده [English]

The lack of correct criteria in determining cases of sexual violence against a woman by the husband has led to the emergence of various rulings and opinions in the cases of marital sexual violence, and from there, the laws and judicial procedure are based on Imami jurisprudence; The thematics of sexual violence and the re-reading of rulings related to it in jurisprudence are necessary. Several components have been stated for sexual violence against women, including "unconventional sex", "lack of consent of the woman", "injury and loss" and "failure to have sex". In the current research, which was conducted with the library documentation method and is of a descriptive and analytical type and using jurisprudential sources, in the comparison of the aforementioned components with the wife's sexual rights obtained from jurisprudential sources, it becomes clear that the consent of the wife is not involved in obligatory enjoyments and only In cases where it is not part of the husband's rights, if the husband is forced to have a relationship, it will be an example of sexual violence. Also, just having unconventional sex; It is not the criterion of sexual violence, and if it is accompanied by the woman's lack of consent or significant harm to her; It is a reliable criterion. In addition to that, not having sex, which causes the wife's fear of guilt or embarrassment, can also be an example of sexual violence against women.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sexual violence
  • Anal intercourse
  • Obedience
  • Woman satisfaction
  • Considerable harm

مراجع

قرآن کریم.
آذری، هاجر؛ و بابازاده، زهرا (1389). حمایت از زنان بزه‏دیدۀ خشونت جنسی خانگی در نظام عدالت کیفری ایران. مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، 49(2)، 259-280.
ابن‏بابویه، محمد بن علی (1413ق). من لایحضره الفقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامى، وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
ابن‌زهره، حمزة بن علی (1417ق). غنیة النزوع إلى علمی الأصول و الفروع. قم: مؤسسۀ امام صادق- علیه السلام.
السان، مصطفی (1385). جرم‌شناسی خشونت جنسی علیه زنان. رفاه اجتماعی، 5(21)، 141-164.
انصارى دزفولى، مرتضى بن محمدامین (1414ق). رسائل فقهیة (للشیخ الأنصاری). قم: کنگرۀ جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
انصارى دزفولى، مرتضى بن محمدامین (1419ق). فرائد الأصول. قم: دفتر انتشارات اسلامى، وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
بستان، حسین (1396). نظریۀ عرفی‏شدن با رویکرد اجتهاد تجربی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
حر عاملى، محمد بن حسن (1409ق). وسائل الشیعه. قم: مؤسسة آل البیت- علیهم السلام- لإحیاء التراث.حلى، ابن‌ادریس محمد بن منصور (1410ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى. قم: دفتر انتشارات اسلامى، وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
حلی، حسن بن یوسف (1412ق). إرشاد الأذهان إلی أحکام الایمان. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
خاک، روناک (1387). جرم‏انگاری خشونت جنسی در حقوق بین‌الملل کیفری. مجلۀ حقوق بین‌المللی، 25(39)، 101-146.
خوانسارى، سید احمد (1405ق). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع. قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
خمینى، سید روح‌الله (بی‌تا). تحریر الوسیلة. قم: مؤسسۀ مطبوعات دارالعلم.
رضایی، مهدی؛ و آبدار، شیرین (1396). خشونت جنسی در خانواده: یک پژوهش کیفی. پژوهشنامۀ زنان، 8(19)، 5-35.
سازمان ملل متحد (1993). قطعنامۀ سازمان ملل متحد: اعلامیۀ رفع خشونت علیه زنان.
سالاری‏فر، محمدرضا (1388). تبیین علل و زمینه‌های خشونت خانگی. فصلنامۀ مطالعات اسلام و روان‌شناسی، 3(4)، 7-41.
سبحانى تبریزى، جعفر (بی‌تا). نظام النکاح فی الشریعة الإسلامیة الغراء. قم: مؤسسۀ امام صادق- علیه السلام.
شاکری گلپایگانی، طوبی؛ و بابازاده، زهرا (1400). تفاسیر قضایی از سوءرفتار جنسی زوج در محاکم خانواده. مجلۀ حقوقی دادگستری، 86(117)، 21-42.
شبیرى زنجانى، سید موسى (1419ق). کتاب نکاح (زنجانى) (جلد 4). قم: مؤسسۀ پژوهشى راى‌پرداز.
شریف مرتضى، على بن حسین موسوى (1415ق). الإنتصار فی انفرادات الإمامیة. قم: دفتر انتشارات اسلامى، وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
شهید ثانى، زین‌الدین بن علی‌ (1413ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام. قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
طباطبایى حائرى، سید على‌ (1418ق). ریاض المسائل (طبع الحدیثة). قم: مؤسسۀ آل البیت- علیهم السلام.
طباطبایى یزدى، سید محمدکاظم (1409ق). العروة الوثقى (للسید الیزدی). لبنان: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
طوسى، ابوجعفر محمد بن حسن (1364). تهذیب الأحکام. تهران: دار الکتب الإسلامیة.طوسى، ابوجعفر محمد بن حسن (1387). المبسوط فی فقه الإمامیة. تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
طوسى، ابوجعفر محمد بن حسن (1407ق). الخلاف. قم: دفتر انتشارات اسلامى، وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
طوسى، محمد بن على بن حمزه (1408ق). الوسیلة إلى نیل الفضیلة. قم: کتابخانۀ آیت‏الله مرعشى نجفى.
غروى نائینى، میرزا محمدحسین (1373). منیة الطالب فی حاشیة المکاسب. تهران: المکتبة المحمدیة.
فاضل هندى اصفهانی، محمد بن حسن (1416ق). کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام (جلد 7). قم: دفتر انتشارات اسلامى، وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
قدیر، محسن؛ مهدوی، زهرا؛ و ستایش‏پور، محمد (1397). حمایت از زنان درمقابل خشونت جنسی: واکاوی اسناد نسل‏های چهارگانۀ محاکم بین‏المللی کیفری. فقه و حقوق خانواده، 23(69)، 5-30.
محدّث نورى، میرزاحسین (1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. لبنان: مؤسسة آل البیت- علیهم السلام.
محقق حلی، جعفر بن حسن (1408ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
محقق حلی، جعفر بن حسن (1418ق). المختصر النافع فی فقه الإمامیة. قم: مؤسسة المطبوعات الدینیة.
منیر، محمدداوود؛ بادغیسی، سمیه؛ صالحی، عبدالکبیر؛ و کاوه، علی‏احمد (1387). خشونت خانوادگی، عوامل و راهکارهای مقابله با آن، قم: مؤسسۀ فرهنگی و اطلاع‏رسانی تبیان.
موسوى خویى، سید ابوالقاسم (1418ق). موسوعة الإمام الخویی. قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخویی.
میرزایی، رحمت (1393). بررسی وضعیت خشونت خانگی در زنان مراجعه‌کننده به مراکز قضایی شهرستان پاوه، پژوهشنامۀ مددکاری اجتماعی، 1(2)، 61-87.
میرکمالی، سید علیرضا؛ حسنی، محمدمهدی؛ دلپسند، کورش؛ و رجبی فرد، سحر (1396). رابطۀ جنسی نامتعارف شوهر با زوجه ازمنظر فقه، حقوق و رویۀ قضایی. فقه پزشکی، 9(32-33)، 87-101.
نجفى، محمدحسن (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرایع الإسلام. لبنان: دار إحیاء التراث العربی.
نعمتی، زهرا؛ و فرجی‏ها، محمد (1401). تفسیرهای قضایی از عسروحرج در پرونده‏های خشونت جنسی زناشویی. پژوهشنامۀ زنان، 13(4)، 181-221.
محقق داماد، سید مصطفى (1406ق). قواعد فقه. تهران: مرکز نشر علوم اسلامى.
Gunilla, K.; and Garcia-Moreno, C. (2005). Violence against Women. Journal Epidemiol Community Health, Stockho.lm, Sweden, 818-821.
Henderson, Sh. (1997). Service Provision to Women Experiencing Domestic Violence in Scotland. The Scottish Office Central Research Unit.
Kersti, Y. Marital Rape (1996). The Battered Women’s Justice Project. Washington.Watts, Ch.; and Zimmerman, C. (2002). Violence against Women: Global Scope and Magnitude, The lancet. Vol. 359.1233.
WHO (2011). Violence against Women. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/violence-against-women.
http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs239
http://sraj.ir/fa
ara.jri.ac.ir
فقه و حقوق خانواده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 15 فروردین 1403

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار