اعتبارسنجی سوگند در موضوعات حقوق خانواده

نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسنده

مربی گروه الهیات دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

در قوانین مدون حقوقی ازجمله در ماده (1258 ق.م) در ردیف اسناد کتبی، اقرار، شهادت و امارات به‌صراحت سوگند در شمار ادله­ای منظور شده است که برای اثبات دعوی به کار گرفته می­شود. این تحقیق به شیوه توصیفی ـ تحلیلی و گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه‌ای و با استفاده از رهیافت تطبیقی مسئله اثباتی بودن سوگند را در موضوعات حقوق خانواده به چالش می‌کشاند. بر اساس یافته­های پژوهش، چنین استنباط می‌شود که نقش سوگند در همه‌ی دعاوی خانوادگی یکسان نیست. تأثیر سوگند در دعاوی رجوع، طلاق خلع، مهریه، ایلا و عیوب مجوز فسخ نکاح، باعث اسقاط دعوا می‌شود. در دعاوی زوجیت و عنن نیز با سوگند منکر، دعوا خاتمه پیدا می‌کند؛ اما در صورت نکول منکر با سوگند مردوده توسط مدعی، زوجیت و عنن ثابت می‌شود. در دعوای نفقه، سوگند محکوم‌علیه بر اعسار یا سوگند محکوم‌له بر ایسار در زمره‌ی دلیل اثباتی قرار می‌گیرد. کارایی سوگند در این مورد که محدود به امور مالی می‌باشد، دعوا را به نفع یاد کننده‌ی سوگند اثبات می‌کند البته ماهیت شهادت به‌ضمیمه سوگند را باید شهادت یا دلیلی خاص دانست و به‌هرحال نمی‌توان آن را سوگند تلقی نمود. هرچند شباهت زیادی بین لعان با سوگند وجود دارد اما لعان سوگند نمی‌باشد. بلکه لعان به‌عنوان شیوه‌ی مستقلی به‌موازات شهادت و سوگند می‌باشد که احکام خاص خود را دارد. در غالب موارد، عملکرد این دلیل در دعاوی خانوادگی فقط به‌منظور فصل خصومت و باعث اسقاط دعوا می‌باشد.
در قوانین مدون حقوقی ازجمله در ماده (1258 ق.م) در ردیف اسناد کتبی، اقرار، شهادت و امارات به‌صراحت سوگند در شمار ادله­ای منظور شده است که برای اثبات دعوی به کار گرفته می­شود. این تحقیق به شیوه توصیفی ـ تحلیلی و گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه‌ای و با استفاده از رهیافت تطبیقی مسئله اثباتی بودن سوگند را در موضوعات حقوق خانواده به چالش می‌کشاند. بر اساس یافته­های پژوهش، چنین استنباط می‌شود که نقش سوگند در همه‌ی دعاوی خانوادگی یکسان نیست. تأثیر سوگند در دعاوی رجوع، طلاق خلع، مهریه، ایلا و عیوب مجوز فسخ نکاح، باعث اسقاط دعوا می‌شود. در دعاوی زوجیت و عنن نیز با سوگند منکر، دعوا خاتمه پیدا می‌کند؛ اما در صورت نکول منکر با سوگند مردوده توسط مدعی، زوجیت و عنن ثابت می‌شود. در دعوای نفقه، سوگند محکوم‌علیه بر اعسار یا سوگند محکوم‌له بر ایسار در زمره‌ی دلیل اثباتی قرار می‌گیرد. کارایی سوگند در این مورد که محدود به امور مالی می‌باشد، دعوا را به نفع یاد کننده‌ی سوگند اثبات می‌کند البته ماهیت شهادت به‌ضمیمه سوگند را باید شهادت یا دلیلی خاص دانست و به‌هرحال نمی‌توان آن را سوگند تلقی نمود. هرچند شباهت زیادی بین لعان با سوگند وجود دارد اما لعان سوگند نمی‌باشد. بلکه لعان به‌عنوان شیوه‌ی مستقلی به‌موازات شهادت و سوگند می‌باشد که احکام خاص خود را دارد. در غالب موارد، عملکرد این دلیل در دعاوی خانوادگی فقط به‌منظور فصل خصومت و باعث اسقاط دعوا می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Validation of Oath in Family Law Issues

نویسنده [English]

  • lila imanirad
Instructor of the Department of Theology (Jurisprudence and Fundamentals of Law), Payam Noor University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Confession, testimony and explicity of oath is considered as the written documents to prove a claim according to the article of 1285 Civil Code. This research by descriptive-analytical method and collecting data and using a comparative approach addresses the validation of oath in family litigation and investigates if the oath in family litigation merely causes the discontinuance of the action or proves it as well. Findings shows, the role of oath seems not the same in all family lawsuits. The effect of oath in litigations concerning revocation of divorce, “Khol’” divorce, marriage portion, “Ila” and defects is permission for terminating the marriage, settling the dispute and discontinuing legal proceedings. In litigations concerning marriage relation and impotence, the lawsuits end with an oath taken by the denier. But if the denier abstains from taking an oath, the marriage relation and impotence is proved by the oath taken by the plaintiff. In alimony litigations, the oath of the losing party on insolvency or that of the winning party on solvency are considered as proofs. The effectiveness of oath in this case, which is limited to financial matters, proves the dispute in favor of the person taking the oath. Certainhy nature witness by enclosure oath must be considered witness or special reason. But it can not be considered as oath. Although there are many similarities between “La’an” and oath, La’an is not an oath. La’an is as method independent along witness and oath it has its own rules.the most items are revenue this reason for ihe seasof of hostility and drop the fight

کلیدواژه‌ها [English]

  • : oath
  • reason
  • discontinuance lawsuit
  • removal enmity
  • family litigation

مراجع

قرآن کریم
-ابن ادریس، محمد بن احمد (1410 ق). السرائر. ج 2، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
- ابن جنید اسکافی، محمد بن احمد (1416 ق). مجموعه‌ی فتاوای ابن جنید. قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول.
- ابن براج طرابلسى، عبدالعزیز (1406 ق). المهذب. ج 2 و 3، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
- ابن قدامه، عبدالله (بی‌تا). المغنی. ج 7، ج 10، دارالکتب العربی.
- ابن ابی ثغلب (1403 ق). نیل‌المارب. ج 2، کویت: مکتبة الفلاح.
- ابن رشد، محمد بن احمد (1995). بدایة المجتهد و نهایة المجتهد. ج 2، بیروت –لبنان: دار الفکر.
-اصفهانی، محمد (1416) ق. کشف اللثام. ج 7 و 10، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- انصاری، مرتضی (بی‌تا). کتاب النکاح. قم: ناشر تراث شیخ الاعظم.
- بهوتی، منصور بن یوسف (بی‌تا). کشف القناع عن متن الاقناع. بیروت ـ لبنان: دارالکتب العلمیه.
- بحرانی، یوسف (1405 ق). حدائق الناضره. ج 5 و 14 و 25 و 24، دفتر انتشارات اسلامی.
- جبعی العاملی، حسن بن زین‌الدین (1413 ق). مسالک الافهام. ج 3 و 6 و 7 و 10، قم: مؤسسه‌ی معارف اسلامی.
- حلی، محقق (1408 ق). شرایع الاسلام. ج 2 و 4، قم: مؤسسه‌ی اسماعیلیان.
- حلى، حسن بن یوسف ،(1410 ق). ارشاد الاذهان. قم: مؤسسه‌ی النشر الاسلامی.
-ـــــــــــــــــــ، (1414 ق). تذکره الفقها. ج 14، قم: مؤسسه‌ی آل البیت.
- ــــــــــــــــــــ (1413). قواعد الاحکام، ج 5 و 7، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
- ـــــــــــــــــــــ، (1413 ق). مختلف الشیعه. ج 3، ج 2، قم: دفتـر انتشـارات اسـلامی.
-حر عاملى، محمد بن حسن (1409 ق). وسائل الشیعه. ج 22 و 23 و 27، قم: مؤسسه‌ی آل البیت.
- روحانی، محمد صادق(بی‌تا). فقه الصادق. قم: آیین دانش.
- زراعت، عباس (1388). ادله اثبات دعوا. کاشان: انتشارات قانون‌مدار.
-خوانساری، احمد بن یوسف (1405 ق). جامع المدارک. ج 6، قم: موسسه اسماعیلیان.
- سبحانی، جعفر (1414 ق). نظام الطلاق فی الشریعة الاسلامی. قم: مؤسسه‌ی امام صادق.
- سرخسی، ابوبکر محمد بن ابوسهل (1406 ق). المبسوط. ج 6، ج 5، بیروت: دارالمعرفة.
- سبزوارى، سید عبدالعلی (1413 ق). مهذب الاحکام. ج 26، قم: مؤسسه‌ی المنار.
-سنهوری، عبد الرزاق احمد (1952). الوسیط فی شرح القانون المدنی. قاهره: دار النهضه العربیه.
- شادباش، ابراهیم ناصر (1391). ادله‌ی اثبات دعوا. تبریز: انتشارات آیدی.
- شوکانی، محمد بن علی (1413 ق). نیل الاوطار. ج 6، مصر: دارالحدیث.
- شوشتری، محمدتقی، (1406 ق). النجعه فی شرح اللمعه. ج 9، تهران: کتاب‌فروشی صدوق.
- طباطبایی یزدی، محمدکاظم (1407 ق). العروة الوثقی. تهران: مؤسسه‌ی علمی للمطبوعات.
- طباطبایی، علی بن محمد (1418 ق). ریاض المسائل. ج 12، مشهد: مؤسسه‌ی آل‌ البیت.
- طوسی، محمد بن حسین (1387). مبسوط فی فقه الامامیه. ج 5 و 6 و 8، تهران: کتبة الرضویه.
- ــــــــــــــــــــــ (1390). الخلاف. ج 3، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
- عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین (1416 ق). تمهید القواعدالاصولیه و العربیه. قم: چاپ اول، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
- ـــــــــــــــــــــــــــ (1410 ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه. ج 6 و 7، قم: کتاب‌فروشی داوری.
- عراقی، آقا ضیاءالدین (1421 ق). حاشیه المکاسب (تقریرات نجم‌آبادی). در یک مجلـد، قـم: انتشـارات غفـور، چـاپ اول.
- فاضل لنکرانی، محمد (1422 ق). العروة الوثقی. ج 2، قم: مرکز فقه الائمة الاطهار.
- ــــــــــــــــــــ (1421 ق). تفصیل الشریعه. قم: مرکز فقه الائمة الاطهار.
-ــــــــــــــــــــ (1380). جامع المسائل. قم: امیرالعلم، چاپ دهم.
- فخرالمحققین، محمد بن حسن (1388). ایضاح الفوائد. قم: مؤسسه‌ی اسماعیلیان.
- فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه مرتضی (1406 ق). الوافی. اصفهان: کتابخانه امام امیر المومنین علی (ع).
- کاسانی، ابوبکر (بی‌تا). بدایع الصنایع. ج 2 و 3، بیروت: دار الکتب العلمیه.
- کاشف الغطاء، محمدحسین (بی‌تا). تحریرالمجله. ج 4، بی‌جا: ناشر مکتبه النجاح.
- کاتوزیان، ناصر (1385). حقوق خانواده. تهران: انتشارات بهمن برنا.
- کلینى، محمد بن یعقوب، (1407 ق). الکافی. ج 6 و 7، قم: دار الحدیث.
- کیایی، عبدالله (1387). قانون مدنى و فتاواى امام خمینى. ج 2، تهران: انتشارات سمت.
- مزنی، اسماعیل بن یحیی (بی‌تا). مختصر المزنی. بی جا.
- مطهری (1405 ق). مستند تحریرالوسیله. قم: موسسه النشر الاسلامی.
-محقق داماد، مصطفی (1390). بررسی فقهی حقوق خانواده-نکاح و انحلال آن. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ شانزدهم.
-محقق داماد، مصطفی (1406 ق). قواعد فقه. ج 3، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ دوازدهم.
- مغنیه، محمدجواد (1421 ق). فقه الا مام الصادق. ج 2، قم: مؤسسه انصاریان.
- مغنیه، محمدجواد (1421 ق). الفقه علی مذاهب الخمسه. ج 2، بیروت: دار الجواد.
- موسوی خمینى، روح‌الله (بی‌تا). تحریر الوسیله، ج 2، قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم.
-نراقی، احمد (بی‌تا). مستند الشیعه. ج 17، قم: موسسه آل بیت.
- نجفی، محمدحسن (1404 ق). جواهر الکلام. ج 29،31،32،34،40،30، بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
- نراقی، احمد (بی‌تا). مستند الشیعه. قم: موسسه آل البیت علیهم‌السلام.
- نوری، حسین بن محمدتقی (1408 ق). مستدرک الوسائل. ج 15، بیروت: مؤسسه آل البیت.
-مرکز تحقیقات فقهی قوه قضاییه (1382). مجموعه آرای فقهی ـ قضایی در امور حقوقی. (نکاح 2)(ج 4)، بی‌جا: قضا.
فقه و حقوق خانواده
دوره 28، شماره 78
اردیبهشت 1402
صفحه 305-331

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار