ترک نفقة زوجه در نظام حقوقی ایران (در سنجة مدل‏های جرم‌انگاری و کیفرگذاری)

نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسنده

استادیار گروه حقوق دانشگاه مراغه، آذربایجان شرقی، ایران.

چکیده

در نظام حقوقی ایران، عدم تأمین مالی زوجه توسط زوج تحت عنوان مجرمانة «ترک انفاق» جرم‌انگاری شده است. تحقیق حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی و با بهره‌برداری از منابع کتابخانه‏ای بر ارزیابی جرم‌انگاری و کیفرگذاری بزه مذکور تمرکز نموده است. علی‌رغم مخالفت‏های فراوانی که با واکنش کیفری به بزه ترک انفاق می‏شود، یافته‏های این تحقیق نشان می‏دهد که در مقام تقنین، جرم‌انگاری این رفتار بر مبنای «مدل جرم‌انگاری پالایش» قابل دفاع می‌باشد و پیش‌بینی کیفر حبس نیز بر مبنای «مدل کیفرگذاری هدفمند» قابل توجیه است. با این همه، به جهت ملاحظات مربوط به نهاد خانواده، در مقام کیفردهی و اجرا، توسل به «برنامه‏های ترمیمی» و «استفاده از جایگزین‏های حبس» ضرورت دارد؛ اموری که با تصویب قانون کاهش حبس تعزیری مصوب 1399 و تنصیف مجازات مذکور، بیش‌ازپیش در دسترس دادرسان قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Wife's Alimony Desertion in Iranian Legal System (Measuring Models of Criminalization and Punishment)

نویسنده [English]

  • ehsan salimi Ghaleh
Assistant Professor. Department of Law, Maragheh University, Urmia, East , Azerbaijan, Iran
چکیده [English]

In the Iranian legal system, non-financing of the family institution by the head of the family is criminalized as "desertion of alimony". The present study has focused on the evaluation of criminology and punishment of the mentioned crime by descriptive-analytical method and using library resources. Despite the many objections to the criminal response to the crime of alimony desertion, the findings of this study show that, as a matter of law, the criminalization of this behavior is defensible based on the "refining criminalization model" and the prediction of imprisonment is also based on the basis of the "targeted punishment model" can be justified. However, due to considerations related to the institution of the family, in the position of punishment and execution, it is necessary to resort to "correctional programs" and "use of alternatives to imprisonment". The issues that have been made more and more available to judges with the approval of the Law on Reducing Punishment Imprisonment approved in 1399 and halving the mentioned punishment.

کلیدواژه‌ها [English]

  • criminalization
  • targeted punishment
  • restorative justice
  • alternative to imprisonment
ـ اسدی، لیلا (1380). «بررسی وجوب نفقه در حقوق ایران و انگلستان». نشریة فقه و حقوق خانواده، 6(24)، صص 8ـ29.
ـ ــــــــــــــــ (1392). حقوق کیفری خانواده. تهران: انتشارات میزان، چاپ اول.
ـ ـــــــــــــــ و ذبیحی، عاطفه (1392). «ورود حقوق کیفرى به حوزة خانواده و کیفیت تأمین الزام‌آورى قواعد در این حوزه». فصلنامة تعالی حقوق، دورة جدید، شمارة 3، صص 41ـ98.
ـ تاتوم، کیمبرلی (1393). «خشونت خانگی و سیاست بازداشت». مندرج در دانش‌نامة بزه‌دیده‌شناسی و پیشگیری از جرم. ترجمة فاطمه قناد، جلد اول. تهران: انتشارات میزان.
ـ پرادل، ژان (1388). تاریخ اندیشه‏های کیفری. تهران: سمت، چاپ چهارم.
ـ پورعبدالله، کبرى و رنگچى طهرانى، عطیه (1396). «پیامدهاى کیفرزدایى در حوزة جرایم خانواده». دوفصلنامة پژوهش‌هاى انتظامى ـ اجتماعى زنان و خانواده، 5(1)، صص 57ـ68.
ـ جانسون، هالی و نوالا، سامی (1393). «پیمایش بین‌المللی خشونت علیه زنان». مندرج در دانش‌نامة بزه‌دیده‌شناسی و پیشگیری از جرم. ترجمة امیرحسین جلالی فراهانی، جلد اول. تهران: انتشارات میزان.
ـ حاجی ده‌آبادی، محمدعلی و سلیمی، احسان (1398). «مبانی، اصول و سازوکارهای اجرایی کیفرگذاری هدفمند». پژوهش حقوق کیفری، 8 (29).
ـ حائری‌زاده حریمی، محمدرضا؛ جوان جعفری، عبدالرضا و ناصری مقدم، حسین (1395). «بررسی فقهی و حقوقی امکان‌سنجی الغای مجازات حبس در جرایم علیه کیان خانواده». جستارهای فقهی و اصولی، 2(5).
ـ حبیب‌زاده، محمدجعفر و زینالی، امیرحمزه (1384). «درآمدی بر برخی محدودیت‏های عملی جرم‌انگاری». نامة مفید، شمارة 49، صص 3ـ26.
ـ داودی، هما (1386). «ارتباط قوانین خانواده و رویة قضایی با آسیب‏های خانوادگی».  فقه و حقوق خانواده، 12(47)، صص 61ـ75.
ـ رابرتز، جولیان؛ استالاتز، لورتا؛ ایندرمار، دیوید و هاف، مایک (1392). عوام‌گرایی کیفری و افکار عمومی: درس‏هایی از پنج کشور. ترجمة زینب باقری‌نژاد و همکاران. تهران: انتشارات میزان.
ـ رحیمی‌نژاد، اسماعیل (1387). جرم‌شناسی. تبریز: انتشارات فروزش.
ـ رستمی، هادی (1393). «جرم‌انگاری و کیفرگذاری در پرتو اصول محدودکنندة آزادی در نظریة لیبرال». پژوهش‌نامة حقوق کیفری، 5(1)، صص 55ـ81.
ـ علیزاده نجد، سمیه (1395). «میانجی‌گری در جرایم علیه خانواده: تنبیه مرتکب یا ترمیم روابط آسیب‌دیده». مجموعه چکیدة مقالات همایش بین‌المللی عدالت ترمیمی و پیشگیری از جرم. تهران: انتشارات میزان.
ـ فلاحی، احمد (1393). اصل ضرورت در جرم‌انگاری. تهران: انتشارات دادگستر.
ـ کاتوزیان، ناصر (1385). دورة مقدماتی حقوق مدنی «خانواده». تهران: انتشارات میزان، چاپ پنجم.
ـ کاظم‌پور فرد، فاطمه و رنگچی تهرانی، عطیه (1397). «نقش عدالت ترمیمی به جرایم حوزة خانواده». فصلنامة فقه و حقوق خانواده، 23 (68).
ـ کرس، آلیسون (1393). «خشونت خانگی»، مندرج در دانش‌نامة بزه‌دیده‌شناسی و پیشگیری از جرم. ترجمة فاطمه قناد، جلد اول. تهران: انتشارات میزان.
ـ لامع، زهرا و مینا، زهرا (1399). «مبانی حاکم بر حل‌وفصل دعاوی خانوادگی با رویکرد عدالت ترمیمی». فقه و حقوق خانواده، 25(73)، صص 75ـ102.
ـ مظفری، محمدرضا (1377). مبانی عدالت جزایی. تهران: انتشارات امیرکبیر.
ـ مقدسی، محمدباقر و یزدانی، جواد (1397). «مداخلة کیفری در حوزة خانواده در پرتو مبانی شاخص جرم‌انگاری». فصلنامة فقه و حقوق خانواده، 23(69).
ـ موسوی، سیده سکینه و معظمی، شهلا (1400). «بررسی اثربخشی سبک زندگی زنان بی‌خانمان بر بزه‌دیدگی آنان»، مجلة پژوهش‏های حقوق جزا و جرم‌شناسی، 9(17)، صص 51ـ74.
ـ میرزایی، فرهاد و کریمی، نسیم (1398). «بررسی راهکارهای عدالت ترمیمی در جرایم خانوادگی (مطالعة موردی: ترک انفاق)». مجلة بین‌المللی پژوهش ملل، 4(40).
ـ نوبهار، رحیم (1390). «اصل کاربرد کمینه حقوق کیفری». مجلة آموزه‌های حقوق کیفری، دورة جدید، شمارة 1، صص 91ـ114.
ـ ـــــــــــــــ و صفاری، فاطمه (1395). «مصالح بزه‌دیده و کیفیات جرم‌انگاری». مجلة حقوقی دادگستری، 80(93)، صص 231ـ258.
ـ ویتکمپ، المار (1393). «عدالت ترمیمی». مندرج در دانش‌نامة بزه‌دیده‌شناسی و پیشگیری از جرم. ترجمة نسرین خواجه‌نوری. جلد اول. تهران: انتشارات میزان.
 
ـ Hanna, Nathan (2008). Liberalism and the General Justifiability of Punishment, P.hilos Stud, Springer Science Business Media, B. V.
ـSchonsheck, jonathan, (1994). On criminalization; an essay in the philosophy of the criminal law, Netherland, kluwer academic publisher.
ـ Feinberg, Joel (2005). Harm to Others, Oxford University Press.
ـMurphy, Jeffrie G (1987). Does Kant Have a Theory of Punishment, Collumbia Law Review, Vol. 87.