نگاهی انتقادی به ازدواج سرپرست با فرزندخوانده در فقه امامیه و نظام حقوقی ایران

نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

1 دانش‌آموختة کارشناسی‌ارشد فقه و حقوق خصوصی. دانشگاه شهید مطهری(ره). تهران. ایران

2 دکتری فقه و حقوق جزا دانشگاه شهید مطهری (ره)، تهران، ایران

3 کارمنددانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران

چکیده

فرزندخواندگی یک رابطة حقوقی است که منجر به پذیرفته شدن طفلی به‌عنوان فرزند، از جانب زن یا مردی می‌گردد؛ بدون آنکه پذیرندگان کودک، پدر و مادر واقعی و خونی کودک باشند. از مهم‌ترین تکالیف حکومت‌ها در قبال کودکان محروم از نعمت خانواده و همچنین کودکان و نوجوانان بدسرپرست، فراهم نمودن شرایطی است که کودکان بی‌سرپرست یا بدسرپرست هم بتوانند نظیر دیگر کودکان و نوجوانان، در سایة برخورداری از خانواده از حمایت و مراقبت‌های ویژه بهره‌مند شوند. کودکان بی‌سرپرست با سرپرستان خود رابطه‌ای طبیعی نداشته، فقط رابطة قانونی دارند؛ به همین جهت، هیچ‌گونه محرمیتی بین آنان ایجاد نمی‌گردد و این موضوع یکی از معضلات فرزندخواندگی است. ازاین‌رو، فقها تلاش نموده‌اند که محرمیت را از راه‌های شرعی، نظیر مصاهره و رضاع، حل نمایند؛ اما در عمل، در موارد بسیاری مشکل کماکان باقی می‌ماند و به‌دلیل همین عدم محرمیت و قرابت، مقنن ازدواج سرپرست با فرزندخوانده را تجویز نموده است. این جستار با روش توصیفی ـ تحلیلی درصدد آن است که حسب ادله جواز چنین نکاحی را به چالش بکشد؛ چرا که چنین ازدواجی با توجه به فلسفه و هدف اصلی مقنن در راستای حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست، اخلاق حسنه، نظم عمومی، عدم تأمین نیازهای معنوی کودک و نوجوان، مخالفت با مقاصد شرع و حفظ حریم و حرمت خانواده و ... جایز نیست؛ کما اینکه کنوانسیون‌های بین‌المللی نیز چنین نکاحی را مقبول ندانسته‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Critical Study to the Marriage of the Head of Family with an Adopted Child in Imami Jurisprudence and the Iranian Legal System

نویسندگان [English]

  • Amir Barani 1
  • Abdullah Mokhtari 2
  • zakiah fallah 3
1 MA. in Law, Jurisprudence and Private Law, University of motahari, Tehran, Iran.(judge) Email: a.barani1990@gmail.com
2 PhD in Jurisprudence and Criminal Law, Shahid Motahari University, Tehran, Iran
3 empooyee
چکیده [English]

Adoption is a legal relationship that leads to the adoption of a child by a man or a woman as his/ her child; without the child's adoptive parents being the child's real and bloody parents. One of the most important tasks of governments towards children deprived of family blessings, as well as abused children and adolescents, is to provide conditions so that neglected or unaccompanied children, like other children and adolescents, can benefit the special support and care in the shadow of having a family. Unaccompanied children do not have a natural relationship with their adoptive parents and only have a legal relationship, so that there is no confident between them, and this is one of the problems of adoption. Hence, jurists have tried to resolve the problem of the confident of adopted child through religious means such as Mosaharah (the marriage of couples with their relatives) and breastfeeding. But practically the problem remains in many cases; And because of the lack of confident and legislative affinity, the legislature has prescribed marriage of the guardian with the adopted child. This paper with analytic- descriptive methods ties to challenge this type of marriage because this kind of marriage according to the philosophy and the object of legislator in order to protect orphaned and abused children and adolescents, good morals, public order, not meeting the spiritual needs of children and adolescents, opposition to the purposes of Sharia and maintaining the privacy and dignity of the family, etc is not allowed as international conventions have not been accepted such marriage.

کلیدواژه‌ها [English]

  • adoption
  • guardian
  • marriage
  • confident
  • marriage with an adopted child
  • adoptive

مراجع

ـ ابن منظور، محمد بن مکرم (1414 ق). لسان العرب. بیروت: دارالفکر.
ـ احمدی واستانی، عبدالغنی (1341). نظم عمومی در حقوق خصوصی. تهران: انتشارات روزنامة رسمی، چاپ اول.
ـ آذرنوش، آذرتاش (1386). فرهنگ معاصر عربی به فارسی. تهران: نشر نی، چاپ هشتم.
ـ البوطی، محمدسعید رمضان (1406 ق). ضوابط المصلحه فی الشریعه الاسلامیه. مصر: مؤسسه الرساله، چاپ پنجم.
ـ امامی، اسدالله (1349). مطالعة تطبیقی نسب در حقوق ایران و فرانسه. تهران: چاپخانة موسوی.
ـ انصاری، محمدعلی (1415 ق). الموسوعه الفقهیه. قم: مجمع فکر الاسلامی.
ـ بارانی بیرانوند، امیر (1399). ترجمة کنوانسیون فرزندخواندگی بینِ‌کشوری لاهه مصوب 1993. تهران: چتر دانش، چاپ اول.
ـ ـــــــــــــــ و مختاری، عبدالله (1398). کشف الاحتجاج عن مبانی تکمله المناهج. تهران: نشر مجد، چاپ اول.
ـ بجنوردی، سید محمد بن حسن موسوی (1401 ق). تهران:  قواعد فقهیه. مؤسسة عروج.
ـ تقوی، سید محمدناصر (1378). حکومت و مصلحت. تهران: مؤسسة انتشارات امیرکبیر، چاپ اول.
ـ جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1381). مسبوط در ترمینولوژی حقوق. تهران: چاپ احمدی، چاپ دوم.
ـ جوادی آملی، عبدالله (1392). تفسیر قرآن کریم. قم: تسنیم، مرکز نشر اسرا، چاپ چهارم.
ـ حسینی میلانی، علی (1401 ق). کتاب القضا. قم: بی‌نا.
ـ خویی، سید ابوالقاسم (1418 ق). التنقیح فی شرح العروه الوثقی (تقریر به قلم علی غروی). قم: مؤسسه احیاء آثار الامام الخویی.
ـ دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغت‌نامة دهخدا. تهران: دانشگاه تهران، چاپ دوم.
ـ دیانی، عبدالرسول (1387). حقوق خانواده، ازدواج و انحلال آن. تهران: نشر میزان.
ـ راغب اصفهانی، ابوالقاسم (1405 ق). المفردات فی غریب القرآن. قم: مؤسسه دار الهجره.
ـ صفایی، حسین و امامی، اسدالله (1384). حقوق خانواده قرابت و نسب و آثار آن. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ پنجم.
ـ طباطبایی، سید محمدحسین (1363). تفسیر المیزان. ترجمة سید محمدباقر موسوی همدانی. تهران: انتشارات محمدی، چاپ سوم.
ـ ظفری، مژده و خدایی، مهدی (1394). «بررسی فقهی و حقوقی ازدواج سرپرست با فرزندخوانده». مجلة مبانی فقهی حقوق اسلامی، 8(15)، صص 77 ـ 98.
ـ عاملی، محمد بن حسن (1409 ق). وسائل الشیعه. قم: مؤسسة آل‌البیت علیهم‌السلام.
ـ عرب خابوری، سمانه (1393). ازدواج با فرزندخوانده. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، دانشگاه علوم قضایی.
ـ غزالی، محمد (1368). المستصفی فی علم الاصول. عربستان: دار الذخائر.
ـ غمامی، محمدمهدی (1383). «فرزندخواندگی در خانوادة رومی ـ ژرمنی با بررسی تطبیقی در حقوق آلمان و فرانسه». مجلة کانون (ماهنامة حقوقی کانون سردفتران و دفتریاران)، شمارة 55، صص 119 ـ 136.
ـ قدیر، محسن و ساریخانی، عادل (1390). «احکام حکومتی و مصلحت در فقه شیعه». فصلنامة شیعه‌شناسی، 9(35)، صص 73-90.
ـ قلعجی، محمد رواس و قنیبی، حامد صادق (1408 ق). معجم لغه الفقهاء. بیروت: دار النفائس للطباعه و النشر و التوزیع.
ـ کاتوزیان، ناصر (1389). حقوق مدنی خانواده. دورة مقدماتی. تهران: نشر میزان، چاپ هفتم.
ـ ـــــــــــــــ (1384). دورة مقدماتی حقوق مدنی؛ خانواده. تهران: نشر میزان.
ـ ـــــــــــــــ (بی‌تا). حقوق مدنی (قواعد عمومی قراردادها). تهران: مجد، چاپ سوم.
ـ گلپایگانى موسوی، سید محمدرضا (1412 ق). إرشاد السائل. بیروت: دار الصفوه، چاپ دوم.
ـ محدث نورى، میرزا حسین (1408 ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. بیروت: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
ـ مدنیان، غلامرضا؛ رحمت اللهی، حسین و خالقی دامغانی، احمد (1390). «امکان یا امتناع تبیین مفهوم نظم عمومی در حقوق». نشریة پژوهش‌های حقوق تطبیقی، 15(73)، صص 133-152.
ـ مرعشی، سید محمدحسن (1398). دیدگاه‌های نو در حقوق کیفری اسلام. تهران: نشر میزان.
ـ مصطفوی، سید محمدکاظم (1421 ق). القواعد. قم: موسسة نشر اسلامی، چاپ چهارم.
ـ مظفر، محمدرضا (1368). اصول الفقه. قم: جماعه المدرسین فی الحوزه العلمیه.
ـ معلوف، لویس (1986 م). المنجد فی اللغه و الاعلام. بیروت: دار المشرق، چاپ بیست‌و‌یکم.
ـ موسوی خمینى، روح‌اللّه (بی‌تا). تحریر الوسیله. قم: مؤسسة مطبوعات دار العلم.
ـ میرداماد، سید علی و جواهری، سید علی (1396). «بررسی مشروعیت ازدواج با فرزندخوانده با نگاه به آیات قرآن». مجلة معرفت، 26(233)، صص 13 ـ 25.
ـ نایینی، محمدحسین (1410 ق). اجود التقریرات. قم: مؤسسة مطبوعات دینی.
ـ نجفى (کاشف‌الغطا)، على بن محمدرضا بن هادى (1381). النور الساطع فی الفقه النافع. نجف اشرف: مطبعه الآداب.
ـ نقیبی، ابوالقاسم (1387). «نظریات آغاز و انجام کودکی در حقوق اسلامی». پژوهشنامة فقه و حقوق اسلامی، 1(1)، صص 191 ـ 207.
ـ واسطى زبیدى، سید محمدمرتضى (1414 ق). تاج العروس من جواهر القاموس. بیروت: دار الفکر للطباعه و النشر و التوزیع.
فقه و حقوق خانواده
دوره 27، شماره 76
خرداد 1401
صفحه 193-222

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار