تحلیل حقوقی ماهیت توافقات درضمن طلاق توافقی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق خصوصی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 استادیار گروه حقوق خصوصی، دانشگاه خوارزمی، تهران،ایران

3 دانشجوی دکتری فقه و حقوق خصوصی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

توافقات ضمن طلاق توافقی با نزدیک کردن آثار طلاق به چهرة دلخواه زوجین، باب نسبتاً جدیدی را به مباحث حقوق خانواده افزوده است. از آنجا که این توافقات با تراضی زوجین در ضمن طلاق درج می‌شوند، روشی کارآمد برای جلوگیری از تنش‌های ناشی از طلاق می‌باشد؛ اما با عدم تبیین ماهیت آن از هدف خود دور مانده است. چه طلاق توافقی، چه خود توافقات چندان مورد پژوهش ماهیت‌شناسی قرار نگرفته‌اند. از مباحث اختلافی درخصوص طلاق توافقی، کشف ماهیت آن است. ما در این مقاله با نظر به این اختلاف، به‌دنبال پاسخگویی به این سؤال هستیم که ماهیت توافقات ضمن طلاق توافقی چیست. آنچه این نوع طلاق را از طلاق ساده متمایز می‌کند، تراضی زوجین با یکدیگر در آثار طلاق است؛ اما نقش این تراضی تبیین نشده است تا مشخص گردد توافقات انجام‌شده تنها داعی و انگیزه در طلاق است یا شرط ضمن طلاق. این پژوهش به روش توصیفیـتحلیلی با بررسی ماهیت طلاق توافقی و توافقات ضمن آن، مشخص می‌کند که این توافقات از جنس شرط می‌باشند. بنابراین از مقررات قانون مدنی در مبحث شروط پیروی می‌کنند که مهم‌ترین اثر آن برخورداری این توافقات از ضمانت‌اجرای عدم انجام شرط است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Legal Analysis of the Nature of Agreements in a Consensual Divorce

نویسندگان [English]

  • ghafour khoeini 1
  • maryam ghanizadebafghi 2
  • shirin dashtian roozbahani 3
1 Associate Professor, Department of Private Law, Kharazmi University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Private Law, Kharazmi University, Tehran, Iran
3 PhD Student in Jurisprudence and Private Law, Kharazmi University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Agreements in a consensual divorce have opened up a relatively new topic in family law issues by bringing the consequences of divorce closer to the couple's preferences. Since these agreements are included in the divorce with the consent of the couple, they are effective ways to avoid the tensions resulting from the divorce, but their purpose has been neglected due to the lack of explanation of their nature. Neither a consensual divorce nor the agreements have been studied much in terms of nature. One of the controversial issues over a consensual divorce is finding the nature of this type of divorce. Accordingly, this study is conducted to answer the question of what is the nature of agreements during a consensual divorce. The couple's consent on the consequences of divorce distinguishes this type of divorce from a simple divorce. However, the role of consent is not explained to determine whether the agreements are the only motives in the divorce or are they the conditions of the divorce? This descriptive-analytical study examines the nature of consensual divorce and the agreements obtained from it to determine that these agreements are conditions. So, they follow the provisions of the Civil Code in the matter of conditions, the most important effect of these agreements is the guarantee of the non-fulfillment of the condition.

کلیدواژه‌ها [English]

  • consensual divorce
  • agreement
  • condition
  • unilateral legal act
ـ قرآن کریم.
ـ آذرتاش، آذرنوش (1385). فرهنگ معاصر عربی ـ فارسی. تهران: نشر نی.
ـ ابن ادریس، محمد بن‌ منصور (1410 ق). کتاب السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی. قم: مؤسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین.
ـ ابن منظور، محمد بن مکرم (1414 ق). لسان العرب. بیروت: دار الفکر.
ـ انصاری (شیخ)‌، مرتضی (1415 ق). کتاب المکاسب المحرمه و البیع و الخیارات. قم: اسماعیلیون.
ـ امامی، سید حسن (1391). حقوق مدنی. جلد 5. تهران: انتشارات اسلامیه.
ـ جبعی عاملی (شهید ‌ثانی)، زین‌الدین (1410 ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. قم: کتابفروشی داوری.
ـ ـــــــــــــــ (1413 ق). مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام. قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه
ـ حر عاملی، محمدحسن (بی‌تا). وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. بیروت: دار احیا التراث العربی.
ـ حسینی عاملی، سید جواد (1419 ق). مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
ـ حقیقت، صبا (1396). «بررسی شرط در ایقاعات با رویکردی بر نظر امام خمینی(س)». پژوهشنامة متین، 19( 76)، صص 77ـ89.
ـ حلی (محقق)، ابوالقاسم نجم‌الدین جعفر بن حسن (1410 ق). شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: انتشارات استقلال.
ـ حلی (علامه)‌، حسن‌ بن ‌یوسف (1418 ق). مختلف الشیعه فی احکام الشریعه. قم: مؤسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین.
ـ رحمانی، مهدی (1395). طلاق با توافق زوجین. رسالة دکتری دانشکدة حقوق و علوم سیاسی. دانشگاه مازندران.
ـ روحانی، سید محمدصادق (بی‌تا). منهاج الصالحین. بی‌جا: بی‌نا.
ـ شایگان، علی (1375). حقوق مدنی. جلد 1. تهران: گنج دانش.
ـ شریعتی، الهام و صفدرزاده، سیده فائزه (1396). «ماهیت و آثار طلاق توافقی در فقه و حقوق ایران». فصلنامة شورای فرهنگیـاجتماعی زنان و خانواده، 20(78)، صص 89ـ106.
ـ شهیدی، مهدی (1394). تعهدات. تهران: مجد.
ـ صدوق (شیخ‌)، محمد بن ‌علی ‌بابویه قمی (1415 ق). المقنع. قم: مؤسسه الامام الهادی علیه‌السلام.
ـ صفایی، سید حسین و امامی، اسدالله (1392). مختصر حقوق خانواده. تهران: میزان.
ـ طالب احمدی، حبیب (1391). «ماهیت حقوقی خلع». مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، 4(2)، صص 91ـ115.
ـ طاهری، حبیب‌الله (بی‌تا). حقوق مدنی خانواده. جلد 3. تهران: دفتر انتشارات اسلامیه.
ـ طباطبایی ‌یزدی، سید محمدکاظم (1409 ق). العروه الوثقی. بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
ـ ـــــــــــــــ (1410 ق). حاشیه المکاسب. قم: اسماعیلیون.
ـ ‌طوسی (شیخ)، محمد بن‌ الحسن (1388). المبسوط فی فقه الامامیه. قم: مکتبه المرتضویه.
ـ ـــــــــــــــ (1414 ق). کتاب الخلاف. قم: مؤسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین.
ـ عمید، حسن (1369). فرهنگ عمید. تهران: امیرکبیر.
ـ علوی، سید محمدتقی و اشرفی، مهدی (1397). «ماهیت حقوقی طلاق توافقی در نظام حقوقی ایران». دوفصلنامة فقه و حقوق خانواده، 23(69)، صص 79ـ104.
ـ غروی اصفهانی، محمدحسین (1418 ق). حاشیه المکاسب. قم: انوار المهدی.
ـ فاضل لنکرانی، محمد (1421 ق). تفضیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیلهـالقصاص. قم: مرکز فقهی ائمة اطهار.
ـ فصیحی‌زاده، علیرضا و کیانی، عباس (1393). «تحلیل حقوقی اندراج شرط در ضمن ایقاع و آثار آن». آموزه‌های فقه مدنی، 6(9)، صص 31ـ58.
ـ فیض کاشانی، ملا محسن (1401 ق). مفاتیح الشرایع. قم: مجمع ذخایر الاسلامی.
ـ قمی، میرزا ابوالقاسم (1371). جامع الشتات. تهران: کیهان.
ـ کاتوزیان، ناصر (1394). دورة حقوق مدنیـخانواده: نکاح و طلاق، روابط زن و شوهر. تهران: شرکت سهامی انتشار.
ـ ـــــــــــــــ (1395). دورة حقوق مدنی ـ قواعد عمومی قراردادها، آثار قرارداد. جلد 3. تهران: شرکت سهامی انتشار.
ـ ـــــــــــــــ (1378). دورة مقدماتی حقوق مدنی ـ اعمال حقوقی، قراردادـایقاع. تهران: شرکت سهامی انتشار.
ـ محبی، مرضیه (1390). «طلاق توافقی: ماهیت و آثار». وکیل مدافع، 2(5)، صص 57ـ65.
ـ محقق داماد، سید مصطفی (1390). بررسی فقهی حقوق خانواده، نکاح و انحلال آن. تهران: مرکز نشر علوم انسانی.
ـ مکی العاملی (شهید ‌اول)، محمد بن جمال‌الدین (1411 ق). اللمعه الدمشقیه. قم: منشورات دار الفکر.
ـ موسوی خمینی، سید روح‌الله (بی‌تا). کتاب البیع. تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
ـ موسوی خویی، ابوالقاسم (1410 ق). منهاج الصالحین المعاملات. قم: نشر مدینه العلم ـ آیت‌الله العظمی السید الخویی.
ـ نجاشی ‌اسدی ‌کوفی، احمد بن ‌علی (1416 ق). فهرست اسماء مصنفی الشیعه المشتهر برجال النجاشی. قم: مؤسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین.
ـ نجفی، محمدحسن (1376). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام. تهران: المکتبه الاسلامیه.
ـ نقیبی، سید ‌ابوالقاسم (1390). «قواعد اختصاصی فقه خانواده و کاربرد آن در قانون مدنی». فقه و حقوق خانواده، 16(55)، صص 23ـ47.
ـ هاشمی شاهرودی، سید ‌محمود (1423 ق). قرائات فقهیه معاصره. قم: مؤسسة دایرة‌المعارف فقه الاسلامی بر مذهب اهل بیت.