توجیه فقهی طلاق پس از نکاح تحلیل

نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه قم. قم. ایران.

2 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه قم. قم. ایران

چکیده

ازدواج اساس خانواده و خانواده بنیانی است که جامعه بر آن استوار است. عقد نکاح ازسوی شارع مقدس، برای حلیت استمتاع هریک از زن و مرد از یکدیگر با هدف ایجاد علقة زوجیت و دوام و استمرار زندگی زناشویی تشریع شده است. یکی از قوانین اسلام که به‌منظور جلوگیری از تحقق طلاق‌های مکرر ازسوی مرد و متضرر شدن زن تشریع شده، نکاح تحلیل است. مرد پس از طلاق سوم همسرش، حق رجوع یا ازدواج با او را ندارد؛ مگر اینکه آن زن با مرد دیگری ازدواج کند و بعد از وقوع نزدیکی، بین آنها جدایی حاصل شود. حلیت به زوج اول تنها بعد از عقد صحیح با محلل و وقوع نزدیکی و مباشرت محقق می‌گردد. برای نکاح محلل، چند حالت متصور است که عبارت‌اند از: اشتراط انفساخ عقد بعد از نزدیکی با محلل، ازدواج به‌شرط طلاق، تفویض طلاق، اشتراط وکالت زوجه در طلاق. از لوازم صحت شروط ضمن عقد، عدم مخالفت شرط با مقتضای ذات عقد است. قانون مدنی نه‌تنها معیار تشخیص مقتضای عقد نکاح را مشخص نکرده، بلکه تعریف عقد نکاح را نیز بیان ننموده است. لذا پژوهش حاضر با روش گردآوری اسنادی ـ کتابخانه‏ای و نوع تحقیق توصیفی ـ تحلیلی، به تبیین و تحلیل موارد یادشده با رویکردی بر مقتضیات ذات نکاح پرداخته‌ است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Jurisprudential justification of divorce after resolving marriage (Tahlil Nikah)

نویسندگان [English]

  • zeinab rohani shahraki 1
  • Yousef Alavi Vosoughi 2
  • Mohammad ali Raghebi 2
1 PhD student in Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Qom University, Qom, Iran
2 Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Qom University, Qom, Iran
چکیده [English]

Marriage is the foundation for family and family is the foundation on which society stands. Marriage established by the Holy Shari'a in order to make it permissible as a solution for both men and women to enjoy each other to create a matrimonial relation and the permanence and continuity of married life. One of the laws of Islam, which is enacted to prevent repeated divorces which is been done by men and inflicting harm to women is resolving marriage (Tahlil Nikah). The man has no right to remarry or marry his wife after a triple divorce unless the woman marries another man and divorces from that man after having had intercourse. Being allowed to remarry the first husband is only possible when the woman marries with another man (Mohallil) then divorces him after having sexual intercourse. This kind of marriage named Mohallal marriage. There are several conditions for Mohallal marriage that include the condition of dissolution of the marriage after having intercourse with the resolving man(Mohallil), marriage on the condition of divorce, delegation of divorce, the condition of the wife's attorney in divorce. One of the requirements for the authenticity of the conditions within the marriage contract is that the condition doesn’t contradict the nature of the marriage’s requirements. Civil law not only does not mention the criteria for determining the requirements of a marriage contract, but also doesn’t present any definition of marriage contract. Therefore, in the present study with the method of documentary – library data collection and descriptive-analytical research type, the mentioned matters have been explained and analyzed with an emphasis on the requirements of the nature of marriage. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mohallal marriage
  • Dissolution of marriage
  • Resolving marriage
  • Matrimonial relation
  • Nature of marriage
  • Requirements of marriage
ـ قرآن کریم.
ـ ابن بابویه قمّى، محمّد بن على (1409 ق). من لایحضره الفقیه. ترجمة على‌اکبرغفاری.
تهران: صدوق.
ـ ابن حمزه، عمادالدین(1408 ق). الوسیله الی نیل الفضیله. قم: کتابخانة آیت‌الله
مرعشی نجفی.
ـ ابن فارس، ابوالحسین احمد (1404 ق). معجم مقائیس اللغه. قم: انتشارات دفتر
تبلیغات اسلامى حوزة علمیه.
ـ ابن منظور، محمد بن مکرم (1414 ق). لسان العرب. چ 3. بیروت: بی‌نا.
ـ ابوزهره، محمد (1377 ق). الاحوال الشخصیه. چ 3. قاهره: دار الفکر العربی.
ـ اسماعیل صینی، محمود (1414 ق). العربیه للناشیین. بیروت: مکتبه لبنان ناشرون.
ـ امامی، سید حسن (1363). حقوق مدنی. تهران: کتابفروشی اسلامیه.
ـ انصارى، مرتضى (1415 ق). المکاسب. قم: کنگرة جهانى بزرگداشت شیخ انصارى.
ـ بروجردی عبده، محمد (١٣٨٠). حقوق مدنی. تهران: مجد.
ـ بهجت، محمدتقى (1426 ق) جامع المسائل. چ 2. قم: دفتر نشر آثار آیت‌الله بهجت.
ـ بهوتی، منصور بن یونس (1414 ق). دقائق اولی النهی. بی‌جا: عالم الکتب.
ـ الجزیری، عبدالرحمن (1406 ق). الفقه علی مذاهب الاربعه. بیروت: دار الاحیاء التراث
العربی.
ـ جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1367). ترمینولوژی حقوق. تهران: گنج دانش.
ـ جلالی، مهدی (1388). اختیار زوجه در طلاق در حقوق ایران با مطالعة تطبیقی.
تهران: خرسندی.
ـ حسینی زبیدی، مرتضی (1414 ق). تاج العروس من جواهر القاموس. بیروت:
دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع.
ـ حلی، محمد بن الحسن (1389). ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد. قم: مطبعه
العلمیه.
ـ حلی، حسن بن یوسف (1388). تذکره الفقها. قم: موسسة آل‌البیت(ع).
ـ ـــــــــــــــ،(1419ق). تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین. تهران: منشورات.
الاسلامیة
ـ الخطیب الشربینی، محمد بن احمد (١۴١۵ ق). مغنی المحتاج إلـی معرفه معانی ألفاظ
المنهاج. بیروت: دار الکتب العلمیه.
ـ خویی، ابوالقاسم (1377). مصباح الفقاهه. قم. مکتبه الداوری.
ـ دسوقی، محمد بن عرفه (بی‌تا). حاشیه الدسوقی علی الشرح الکبیر. بیروت:
دارالفکر.
ـ راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412 ق). مفردات ألفاظ القرآن. بیروت: دار العلم الدار الشامیة
ـ شبیرى زنجانى، سید موسى (1419 ق). کتاب نکاح. قم: مؤسسة پژوهشى رأى‌پرداز.
ـ شهیدی، مهدی (1387). حقوق مدنی. تهران: مجد.
ـ صافى گلپایگانى، لطف‌الله (1417 ق). جامع الأحکام. چ 4. قم: انتشارات حضرت
معصومه(س).
ـ صفایی، سید حسین و امامی، اسدالله (1374). حقوق خانواده. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ـ طاهرى، حبیب‌الله (1418 ق). حقوق مدنى. چ 2. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته‌به
جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
ـ طباطبایی، سید محمدحسین (1417 ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: اسلامی.
ـ طوسى، محمد بن حسن (1387). المبسوط فی فقه الإمامیه. چ 3، تهران: المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریه.
ـ عاملى، زین‌الدین بن على (1410 ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. قم:
کتابفروشى داورى.
ـ ـــــــــــــــــــــــــــــ (1413 ق). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم:
مؤسسه المعارف الاسلامیه.
ـ عاملی کرکی، علی بن حسین (١۴١۴ ق). جامع المقاصد فی شـرح القواعد. قم:
مؤسسة آل‌البیت لاحیاء التراث.
ـ عظیم‌زادة اردبیلی، فائزه (1390). «حق حبس در نظام حقوقی خانواده در اسلام».
مجلة فقه و حقوق خانواده، دورة 16، ش 54.
ـ فضل‌الله، سید محمدحسین (1419 ق). تفسیر من وحی القرآن. بیروت: دار المالک
للطباعه و النشر.
ـ فیومی، احمد بن محمد (1414 ق). مصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی.
چ 2. قم: دارالهجره.
ـ قرشی بنایی، علی‌اکبر (1371). قاموس قرآن. تهران. دار الکتب الاسلامیه.
ـ قمی، میرزا ابوالقاسم (1385). الرسائل. قم: بوستان کتاب.
ـ کاتوزیان، ناصر (1375). حقوق مدنی خانواده. تهران: گنج دانش.
ـ ـــــــــــــــــ (1381). حقوق مدنی دورة عقود معین. تهران: شرکت سهامی
انتشار.
ـ ـــــــــــــــــ (1389). قواعد عمومی قراردادها. تهران: گنج دانش.
ـ کمپانى اصفهانى، محمدحسین (1418 ق). حاشیه کتاب المکاسب. قم: أنوار الهدى.
ـ محقق داماد، مصطفی (1367). حقوق خانواده ـ نکاح و انحلال آن. تهران: نشر علوم
انسانی.
ـ ــــــــــــــــــــــــ (١٣۶٠). حقوق مدنی زوجین در زمان زناشویی دائم از
دیدگاه قرآن. تهران: بنیاد قرآن.
ـ مراغى، سید میرعبدالفتاح بن على حسینى (1417 ق). العناوین الفقهیه. قم: دفتر
انتشارات اسلامى وابسته‌به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
ـ مصطفوى، حسن (1402 ق). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: مرکز الکتاب
للترجمه النشر.
ـ معین، محمد (1371). فرهنگ فارسی معین. تهران: آدنا کتاب راه نو.
ـ ــــــــــــــــــــ (1424 ق). تفسیر الکاشف. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
ـ مکارم شیرازی، ناصر (1424 ق). کتاب النکاح. قم: انتشارات مدرسه امام علی بن
ابی‌طالب(ع).
ـ ــــــــــــــــــــــــــ (1374). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
ـ موسوی بجنوردی، سید حسن (1419 ق). القواعد الفقهیه. قم: نشر الهادی.
ـ موسوی خمینی، روح‌الله (بی‌تا). استفتائات. تهران: تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
ـ نایینی، محمدحسین (١۴٠۴ ق). فوائد الاصول. قم: جامعۀ مدرسین حوزة علمیۀ قم.
ـ نجفى، محمدحسن (1404 ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. چ 7. بیروت:
دار إحیاء التراث العربی.
ـ نوری الشافعی، ابن زکریا یحیی بن شرف (بی‌تا). منهاج الطالبین. قاهره: مکتبه التراث
الاسلامیه.