مطالعة تطبیقی نهادهای جایگزین ازدواج دائمی در حقوق ایران و انگلستان

نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

1 دانش‏آموختة گروه حقوق خانواده، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری. تهران. ایران

2 استادیار گروه حقوق، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

چکیده

غریزة جنسی از طبیعی‌ترین غرایز وجودی انسان برای بازتولید نسل است و خداوند ضمن طراحی دین اسلام، برنامة جامعی تحت عنوان ازدواج برای پاسخگویی به این نیاز طبیعیِ بشر، تدارک دیده است. نظام حقوقی ایران به تأسی از مقررات اسلامی، ازدواج دائم را به‌عنوان راهکار اصلی مسئله معرفی نموده است و در شرایطی که امکان تحقق آن وجود ندارد، ازدواج موقت را پیشنهاد و ضوابط دقیقی برای آن معین می‌نماید. نظام حقوقی انگلستان نیز در ابتدا ازدواج را به‌عنوان اصلی‌ترین راه پاسخگویی به این نیاز در نظر گرفته بود؛ اما در دهه‌های اخیر، نهادهای مختلفی همچون ازدواج سفید، عرفی و همباشی در جوامع غربی شکل گرفته و موجب تغییر مسیر اولیة رفع نیاز مذکور گردیده‌اند. با توجه به گسترش ارتباطات در عصر حاضر، جامعة ایرانی نیز از تأثیرات این نهادها مصون نمانده و با مشکلاتی مواجه شده است. نوشتار حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه‌ای، با رویکرد تطبیقی به حقوق ایران و انگلستان، به تبیین ماهیت و ویژگی‌های هریک از نهادهای جایگزین ازدواج دائم، در این دو نظام پرداخته است. نتیجة حاصل نشان می‌دهد که درمیان نهادهای فوق، ازدواج موقت از امتیازات بیشتری برخوردار است و در هنگام ضرورت، می‌تواند جایگزین مناسبی برای ازدواج دائم باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A comparative study of alternative entities of permanent marriage in Iranian and British laws

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Hemmati haji pirloo 1
  • Roghaieh Sadat Momen 2
1 Master of law department, university of judicial sciences and administrative services, Tehran, Iran
2 Assistant Professor of Law department, Imam Sadegh University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Sexual instinct is one of the most natural human instincts to regenerate the generation and God, while designing the religion of Islam, has prepared a comprehensive program named" marriage" to respond this natural human need. The Iranian legal system, based on Islamic regulations, introduces permanent marriage as the main solution to this problem, and in situations where it is not possible to achieve, it proposes temporary marriage and sets precise criteria for it. The British legal system was initially considered marriage as the main way to respond this need, but in recent decades, various entities- such as white marriage, common law marriage and cohabitation - have formed in Western societies and changed the initial direction of responding to this need. Due to the expansion of communication in the present era, the Iranian society is not been immune from the effects of these entities and has been faced some problems. The present article based on descriptive and analytical methods and by collecting library resources, with a comparative approach to Iranian and British law, explain the nature and characteristics of each of the alternative entities of permanent marriage in these two systems; The result shows that among the above institutions, temporary marriage has more advantages and can be a suitable alternative to permanent marriage when necessary.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Marriage
  • Temporary marriage
  • White marriage
  • Common law marriage
  • British law
  • Iranian law
  1. ـ قرآن کریم

    ـ آزاد ارمکی، تقی؛ شریفی ساعی، محمدحسین؛ ایثاری، مریم و طالبی، سحر (1391). «هم‌خانگی، پیدایش شکل‌های جدید خانواده در تهران». فصلنامة جامعه‌پژوهی فرهنگی. 3 (1)، صص 43 ـ 78.

    ـ احمد بن حنبل (1214 ق). مسند احمد بن حنبل. بیروت: دار احیاء التراث العربی.

    ـ اسدی مهماندوستی، محمد (1388). «دورنمای حقوقی ازدواج موقت». پژوهش‌نامة فقه و حقوق اسلامی. 2 (3 و 4 )، صص 9 ـ 32.

    ـ امامی، اسدالله و صفایی، سید حسین (1395). مختصر حقوق خانواده. تهران: میزان.

    ـ امامی، سید حسن (1368). حقوق مدنی. ج 4. تهران: کتابفروشی اسلامیه.

    ـ امینی، علیرضا و آیتی، سید محمدرضا (1389). تحریر الروضه فی شرح اللمعه. ج 2. تهران: سمت.

    ـ بستان، حسین (1392). جامعه‌شناسی خانواده با نگاهی به منابع اسلامی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

    ـ جعفری، سیاوش (1377). «ماهیت حقوقی فسخ در حقوق ایران»، ماهنامة کانون، (5)، صص 123 ـ 134.

    ـ چراغی کوتیانی، اسماعیل (1393). خانواده، اسلام و فمینیسم: تبیین رویکرد اسلام و فمینیسم به کارکردهای خانواده. قم: موسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).

    ـ حر عاملی، محمد بن حسن (1376 ق). وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشیعه. ج 14. بیروت: دار احیاء التراث العربی.

    ـ ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1424 ق). ﺗﻔﺼﯿﻞ وﺳﺎﺋﻞ الشیعه. ج 21. قم: ﻣﺆﺳﺴﺔ آل اﻟﺒﯿﺖ علیهم‌السلام لإحیاء التراث.

    ـ حلبیان، حسین و ناصری مقدم، حسین (1397). «چیستی‌شناسی مهر در ازدواج دائم و موقت». فقه و اصول، 2 (113)، صص 43 ـ 64.

    ـ رحمت‌آبادی، اعظم و کاریزی، الهام (1396). «ازدواج سفید؛ پیامدها و خطرها»، دوفصلنامة علمی ـ اختصاصی مطالعات اسلامی میراث طاها، (1)، صص 77 ـ 102.

    ـ سمیعی، محمد (1393). خانواده در بحران، کشاکش الگوهای سنت و نوگرایی. تهران: انتشارات اطلاعات.

    ـ قنبریان، مهدی (1396). «بررسی ازدواج سفید در نظام حقوقی ایران و غرب (مدرنیته)». مطالعات حقوق. 2 (17)، صص 169 ـ 182.

    ـ کریمی، شیوا (1387). «جایگاه نکاح منقطع در فقه شیعه و امکان و موانع ترویج آن در جامعة ایرانی». بانوان شیعه، 5 (16)، صص 7 ـ 38.

    ـ طباطبایی، محمدعلی (1308 ق). ریاض المسائل. ج 2. تبریز: چاپ سنگی.

    ـ کلینی، محمد بن یعقوب (1388). فروع کافی. ج 5. قم: قدس.

    ـ گنجی، حسن (1384). روابط زوجین در ازدواج موقت. تهران: پیام عدالت.

    ـ محقق داماد، سید مصطفی (1374). بررسی فقهی حقوق خانواده: نکاح و انحلال آن. تهران، نشر علوم اسلامی.

    ـ محمدی اصل، عباس (1393). «جنسیت ازدواج سفید»، ماهنامة گزارش. (263)، صص 18 ـ 20.

    ـ مطهری، مرتضی (1362). اسلام و مقتضیات زمان. تهران: صدرا.

    ـ المقدسی، ابن قدامه (1419 ق). روضه الناظر و جنت المناظر. بیروت: موسسه الریان.

    ـ مکارم شیرازی، ناصر (1354).  تفسیر نمونه. ج 3. تهران: دار الکتب الاسلامیه.

    ـ موراتا، ساچیکو ( 1358). ازدواج موقت (متعه ـ صیغه). تهران: بنیاد همدمی.

    ـ میرخانی، عزت السادات (1379). «مرزشناسی در ازدواج موقت (قسمت اول)». مطالعات راهبردی زنان، (9). صص 7 ـ 26.

    ـ نظافتی، محمدرضا (1396). «ازدواج موقت و ارتباط سفید». دوفصلنامة شهر قانون. (20)، صص 37 ـ 70.

    ـ نیشابوری، ابن مسلم (بی‏تا). الجامع الصحیح المسمی صحیح مسلم. بیروت: دار الآفاق الجدیده.

    ـ رأی وحدت‌رویة شمارة 617 مورخ 3/4/1376.

    ـ قانون مدنی مصوب 1313.

    ـ قانون حمایت خانواده مصوب 1391.

     

    Barlow, Anne, (2015), Legislating for cohabitation in common law jurisdictions in Europe: Two Steps Forward and One step Back? , Exeter, England

    Bruce, Katie Rose Esther, (2012). Doing Coupledom: Imagining, Managing and Performing Relationality in Contemporary Wedding and Civil Partnership Rituals, Southampton

    Grossbard, Shoshana and Vernon, Victoria, (2014). Common Law Marriage and Couple Formation, California, San Diego

    1. Waggoner, Lawrence, (2015), Marriage Is on the Decline and Cohabitation Is on the Rise: At What Point, If Ever, Should Unmarried Partners Acquire Marital Rights, Michigan, USA

    Welstead, Mary and Edwards, Susan, (2013). Family Law, Oxford, Oxford University Press

    Whiting, Kate, (2020), Cohabitation in England & Wales and Scotland: The Case for Granting Equal Rights to Marital and Non-Marital Cohabitants, Edinburg, England

    https://hawzah.net

    https://www.hashemishahroudi.org/fa/questions/138

    https://family.findlaw.com

    https://www.investopedia.com

    https://www.citizensadvice.org.uk