اجرت‌المثل کار زوجه در حقوق افغانستان و میزان کارایی قوانین جهت دستیابی به آن

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مطالعات زنان. دانشگاه ادیان و مذاهب. قم. ایران

2 استادیار گروه حقوق خصوصی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم. قم. ایران

3 استادیار گروه مطالعات زنان. دانشکدة زن و خانواده. دانشگاه ادیان و مذاهب. قم. ایران

چکیده

اجرت‌المثلِ کارهای زوجه در منزل، به‌عنوان یکی از حقوق مالی وی در قوانین افغانستان به رسمیت شناخته شده و طبق شرایط خاصی قابل مطالبه است. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی مفهوم، مبانی حقوقی، شرایط و ضمانت‌اجراهای اجرت‌المثل زوجه در منزل می‌پردازد و نتیجه می‌گیرد که برخی از شرایط آن، مانند شرطِ «دستور» زوج و «عدمِ قصد تبرع»، به نحوی‌اند که اِثبات آن با توجه به ویژگی‌های خاصِ زندگی مشترک، با دشواری‌های زیادی مواجه است و عملاً منجربه محرومیت زنان از این حق می‌شود که جهت ایجاد سهولت در این خصوص، پیشنهاد جایگزین نیز ارائه شده است. افزون‌بر این، براساس قانون « احوال شخصیة اهل تشیع»، اجرت‌المثل از حیث زمانی، فقط «بعد» از طلاق یا فوت زوج قابل مطالبه دانسته شده است؛ درحالی‌که این محدودیت با قواعد و مبانیِ فقهی و حقوقی قابل دفاع و پشتیبانی نیست و نیازمند بازنگری و اصلاح به‌ نظر می‌رسد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The fair remuneration of wife's work in Afghanistan law and the effectiveness of the laws to achieve it

نویسندگان [English]

  • Abdulkhaliq Shafaq 1
  • Sayyed mahdi Mirdadashi 2
  • Azam Khoshsorat movafagh 3
1 PhD student in Women Studies, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
2 Assistant professor, Department of private law, Islamic Azad University, Qom, Iran
3 Assistant professor, Department of women's studies, university of religions and denominations, Qom, Iran
چکیده [English]

     The fair remuneration of wife's work at home is recognized as one of his financial rights in the Afghanistan laws and can be claimed under certain conditions. The current research by descriptive-analytical method analyzes the concept, its legal basis, conditions and performance guarantees of wives' wages and concludes that some of its conditions; Such as the condition of "order" of the husband and "no intention to donate" is in such a way that proving it is very difficult due to the special features of cohabitation and actually leads to the deprivation of women of this right, and in order to facilitate this, an alternative offer has been proposed. Moreover, according to the law of "personal status of Shiites", the fair remuneration in terms of time can be claimed only "after" the divorce or death of the husband, while this restriction does not be defended and supported by jurisprudential rules and principles and seems to need to be revised and amended.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Afghanistan laws
  • fair remuneration of wife's work at home
  • personal status of Shiites
  • " no intention to donate"
  • customary implied term
ـ قرآن کریم
ـ احمدی، عباس (۱۳۹۱). نحله و اجرت‌المثل کارهای زوجه با بررسی آخرین تغییرات قانونی. تهران: اندیشة معاصر.
ـ امامی، سید حسن (۱۳۸۴). حقوق مدنی. ج ۱. تهران: کتابفروشی اسلامیه. چاپ هیجدهم.
ـ انصاری، مرتضی (۱۴۱۵). کتاب المکاسب المحرمه و البیع و الخیارات. ج 2. قم: کنگرة جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى‌. چاپ اول.
ـ انوری، حسین (۱۳۸۳). فرهنگ روز سخن. تهران: سخن. چاپ اول.
ـ باریکلو، علی‌رضا (۱۳۹۲). مسئولیت مدنی. تهران: میزان، چاپ چهارم.
ـ بیات، آنا (۱۳۸۹). مقایسة ماهیت و آثار نحله و اجرت‌المثل در حقوق ایران و فقه عامه. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
ـ الجزیری، عبدالرحمن (۱۴۲۴ ق). کتاب الفقه علی مذاهب الأربعه. ج ۴. بیروت: دارالکتب العلمیه. چاپ دوم.
ـ جعفری لنگرودی، محمدجعفر (۱۳۸۷). مجموعه محشی قانون مدنی. تهران: گنج دانش. چاپ سوم.
ـ حلی (محقق)، جعفر بن ‌حسن (۱۴۰۹ ق). شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، گردآوری السید الصادق الحسینی الشیرازی. ج ۴. تهران: استقلال. چاپ دوم.
ـ دیانی، عبدالرسول (۱۳۹۵). حقوق خانواده. تهران: میزان. چاپ سوم.
ـ رحیمی، حبیب‌الله (۱۳۸۰). استفادة بلاجهت. رسالة دکتری، دانشگاه تهران.
ـ رسولی، عبدالحسین (۱۳۹6). حقوق خانواده. کابل: بنیاد اندیشه. چاپ اول.
ـ سبحانی، یوسف (۱۳۹۷). «بررسی حق دریافت اجرت‌المثل فعالیت‌های زوجه و امکان جمع آن با حقوق مالی ویژة طلاق». مطالعات زن و خانواده، 6(2)، صص59-88.
ـ سبزوارى، سید عبدالأعلى (1413 ق). مهذّب الأحکام. ج 19. قم: مؤسسه المنار. چاپ چهارم.
- السنهوری، عبدالرزاق (بی‌تا). الوسیط فی شرح القانون المدنی. ج ۱. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ـ سیمایی صراف، حسین (۱۳۸8). پژوهشی تطبیقی در فقه، قانون مدنی ایران و حقوق خارجی. قم: بوستان کتاب. چاپ اول.
ـ صفایی، سید حسین و امامی، اسدالله (۱۳۹۸). مختصر حقوق خانواده. تهران: نشر میزان. چاپ پنجاه و یکم.
ـ ـــــــــــــــــــــ و رحیمی، حبیب‌الله (۱۳۹۵). مسئولیت مدنی (الزامات خارج از قرارداد). تهران: سمت. چاپ نهم.
ـ طباطبایی حکیم، سیدمحسن (1416 ق). مستمسک العروه الوثقی. ج 12. قم: مؤسسة دارالتفسیر. چاپ اول.
ـ طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم (۱۴۰۹ ق). العروه الوثقی. ج ۲. بیروت: مؤسسه الأعلمی للمطبوعات. چاپ دوم.
ـ ـــــــــــــــــــــ (1419 ق). العروه الوثقى. ج ‏5. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته‌به جامعة مدرسین حوزة علمیه. چاپ اول.
ـ علاسوند، فریبا و نیکوخصال، معصومه (۱۳۹۶). «توسعة مستندات شرعی اجرت‌المثل کار خانگی زن». مطالعات اسلامی زنان و خانواده،  ۴(۷)، صص 7 ـ ۲۶.
ـ فاضل موحدى لنکرانى، محمد (۱۳۸۳). جامع المسائل. ج ۲. قم: امیر. چاپ یازدهم.
ـ قاسم‌زاده، مرتضی (۱۳۸۷). الزام‌ها و مسئولیت مدنی بدون قرارداد. تهران: میزان. چاپ پنجم.
ـ قرضاوی، یوسف (۱۳۸۴). دیدگاه‌های فقهی معاصر. ترجمة احمد نعمتی، ج ۱. تهران: احسان. چاپ سوم.
ـ کاتوزیان، ناصر (۱۳۹۲). اثبات و دلیل و اثبات. ج ۱. تهران: میزان. چاپ هشتم.
ـ ــــــــــــــــــ (۱۳۹۴). حقوق خانواده. ج ۱. تهران: شرکت سهامی انتشار. چاپ چهارم.
ـ ــــــــــــــــــ (۱۳۹۰). وقایع حقوقی ـ مسئولیت مدنی. تهران: شرکت سهامی انتشار. چاپ ششم.
ـ محقق داماد، سید مصطفی (۱۳۹۷). بررسی فقهی حقوق خانواده: نکاح و انحلال آن. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی. چاپ نوزدهم.
ـ محمدی، مرتضی (۱۳۸۳). «طلاق و سهم زن از زندگی مشترک». نامة مفید، (43)، صص 31 ـ 60.
ـ مرکز مطبوعات و انتشارات قوة قضائیه (۱۳۹۴). مجموعه آراء قضایی دادگاه‌های تجدیدنظر استان تهران (حقوقی). چاپ دوم.
ـ مروج، حسین 1379). اصطلاحات فقهی. قم: بخشایش. چاپ اول.
ـ مظفر، رضا (۱۳۸۱). اصول الفقه. ج ۲. قم: جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
ـ معاونت آموزش و تحقیقات قوة قضائیه (۱۳۸2). مجموعه آرای فقهی در امور حقوقی، ج ۴. قم. چاپ دوم.
ـ معین، محمد (۱۳۸۶). فرهنگ معین. ج ۱. تهران: ادنا. چاپ چهارم.
ـ مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۰). القواعد الفقهیه. ج ۲. قم: مدرسة الامام علی بن ابی‌طالب. چاپ سوم.
ـ مکی عاملی، شمس‌الدین محمد (بی‌تا). الدروس الشریعه فی فقه الامامیه. ج ۲. قم: مؤسسه نشرالاسلامی التابعه لجماعه المدرسین. چاپ اول.
ـ منتظری، حسینعلی (۱۳۷۵). استفتائات مسائل ضمان. قم: دفتر آیت‌الله العظمی منتظری.
ـ موسوی خویى، سید ابوالقاسم (1418 ق). موسوعه الإمام الخوئی. ج 30. قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی. چاپ اول.
ـ نائینی، محمدحسین (۱۴۲۱ ق). فوائدالاصول. تقریر محمدعلی کاظمی. ج 3. قم: موسسه النشر الاسلامی.
ـ نجفی، محمدحسن (۱۴۰۴ ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام‌. ج 27. بیروت: دار إحیاء التراث العربی‌. چاپ هفتم.
ـ وزارت الأوقاف و الشئون الإسلامیه (۱۴۱۰ ق). الموسوعه الفقهیه. ج ۱۹. کویت: ذات السّلاسل. چاپ دوم.
ـ هاشمی شاهرودی، سید محمود (۱۴۲۶ ق). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت علیهم‌السلام. ج ۱. قم: انتشارات مؤسسة دایره‌المعارف فقه اسلامی.
ـ هدایت‌نیا، فرج‌الله (۱۳۸۳). «ارزیابی قوانین خانواده؛ بخش نخست». فصلنامة شورای فرهنگی ـ اجتماعی زنان، ۷(۲۵)، صص 65-116.
ـ ـــــــــــــــــــ (۱۳۸۵). حقوق مالی زوجه (اجرت‌المثل، نحله و تعدیل مهریه). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. چاپ اول.
ـ ــــــــــــــــــــ (۱۳۸۸). فلسفة حقوق خانواده. ج ۳. تهران: روابط عمومی شورای فرهنگی ـ اجتماعی زنان. چاپ دوم.
ـ یزدی، امید (۱۳۹۵). حقوق خانواده. تهران: کتاب آوا. چاپ دوم.
ـ قانون احوال شخصیه اهل تشیع. ش 988(۱۳۸۸).
ـ کود جزا، ش 1260(۱۳۹۶).
ـ قانون مدنی، ش 353(۱۳۵۵).
ـ قانون منع خشونت علیه زن، ش 989(۱۳۸۸).