واکاوی حقوق زوجه در فرایند فرزندآوری با استناد به حق سلطنت بر بدن

نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته سطح3 (فقه و اصول) جامعه الزهرا(س)، دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه هدی، قم، ایران

2 دانشیار گروه حقوق دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

جایگاه زن در جامعة امروزی اقتضا می‌کند که با توجه به حقوق تثبیت‌شدة وی از گذشته، حقوق اثبات‌پذیر و درخور شأن او نیز واکاوی و بررسی شود تا در پرتو حقوق مذکور بتواند در مسیر حفظ نفس و نسل حرکت کند. مسئلة فراروی جامعة امروزی در خصوص دعاوی زوجین در امر باروری و توجه به حق استیلاد، که با توسعة تکنولوژی­های کمک­باروری و همچنین روش­های جلوگیری از بارداری روزبه­روز روبه‌افزایش است، اثبات این حق زوجه را از مباحث در خور واکاوی قرار داده است. قاعدة سلطنت در تصرفات ما هو مشروع (مشروط به عدم منافات با حق اختصاصی زوج در تمکین خاص)، شرط ضمن عقد (مقیدکردن عقد به استیلاد یا عدم آن) و قاعدة لاضرر مبنی بر اثبات حکم از جمله ادله و مبانی‌ای است که جهت اثبات حق استیلاد برای زوجه می‌توان بدان استناد کرد. این پژوهش به روش اسنادی و با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است. حقوق اثبات‌شده برای زنان شوهردار در فرض عدم تمایل زوجه به فرزندآوری، حق پیشگیری از فرزندآوری با استفاده از روش‌های مختلف غیر از عزل و در فرض تمایل زوجه به فرزندآوری نیز در صورت عزل زوج و عدم تمایل وی به فرزندآوری، حق باروری زوجه به‌وسیلة زوج است. همچنین حقوق اثبات‌شده برای زنان غیرباکرة بدون همسر یا شوهردار همراه با رضایت زوج (در فرض تبعیت مالکیت منافع از اصل مالکیت رحم)، ازجمله اجارة رحم و کسب منفعت از این طریق است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the wife's rights in the process of childbearing based on the right of Saltanah on body

نویسندگان [English]

  • maryam zare 1
  • Seyyed Ali Alavi Ghazvini 2
1 .
2 .
چکیده [English]

Based on the position of woman in present society and according to the established rights of her from the past, it is necessary to investigate the woman's proof able and worthy rights, so that in the light of these rights she can move towards the preservation of soul and generation. The problem facing today's society regarding couples' claims on the matter of fertility and attending to the wife's right to childbearing (right of Estilad), which is increased today with the development of  assisted reproductive technologies (ART) as well as contraceptive methods, is one of the worth topics in proof of  wife's right to childbearing that should be considered. The rule of Saltanah in our legitimate possessions (subject to non-contradiction with the exclusive right of the husband in special obedience), contractual term (subjecting contract to childbearing and vice versa) and the principle of harmless  (La Zarar) are arguments and principles that can be cited to prove the right of childbearing for the wife. This research has been done by documentary method and using descriptive-analytical method. One of the proven rights for married women who does not want to have children, is the right to prevent childbearing using various methods other than dismissal in pregnancy, and if the wife wants to have children while the husband dismisses and does not attracted toward childbearing the wife has the right to have children by the husband. Also one of the proven rights for non-virgin widows or non-virgin married women with husband’s satisfaction, (with assuming follow the ownership of the interests from the  principle of uterine ownership), including uterine rent and its profit.    

کلیدواژه‌ها [English]

  • right to childbearing (right of Estilad)
  • rule of Saltanah
  • wife
  • dismissal in pregnancy
  • property of profits
قرآن کریم
ابن‌بابویه، علی(1406هـ). فقه الرضا(المؤتمر العالمی للإمام الرضا(ع)). قم: مؤسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث.
آخوند خراسانی، محمد کاظم(1406هـ). حاشیه المکاسب. تهران: وزارت ارشاد اسلامی.
اراکی، محمد‌ علی(1415هـ). کتاب البیع. قم: اسـماعیلیان.
اشرفی شاهرودی، مصطفی(1392). متن درس خارج فقه www.eshia.ir.
انصاری، مرتضی(1416هـ)، الرسائل(فرائد الاصول). قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، مؤسسه نشر اسلامی.
ــــــــــــــ(1420هـ). المکاسب. قم: مجمع الفکر اسـلامی.
بداغی، فاطمه؛ و حجازی، محمد علی(1393). شرط باروری یا عدم باروری در نکاح. مطالعات راهبردی زنان، 16(62).
توحیدی، محمد علی(1418هـ). مصباح الفقاهه. قم: مکتبه الداوری.
توکلی، سعید(1382). الترقیع و زرع اعضا. مشهد: آستان قدس رضوی.
ثمنی، لیلا؛ مهریزی، مهدی؛ فتاحی، سید محسن(1396). فرزندآوری مقتضای اطلاق عقد نکاح. مجله پژوهشهای فقهی، 13(4)، 767-793.
جوادی آملی، عبدالله(1385). حق و تکلیف در اسلام. قم: مرکز نشر اسراء، چاپ دوم.
حر عاملی، محمد بن حسن(1409هـ). وسائل الشیعه. قم: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث.
حـسینی حـائری، سید کاظم(1421هـ.). فقه العقود. قم: مـجمع‌ انـدیشه‌ اسـلامی‌.
حسینی روحانی، محمد صادق(2004م). المسائل المستحدثه. بی­جا: دارالفکر.
خویی، سید ابوالقاسم(1410 هـ). منهاج الصالحین. قم: مدینه العلم.
دهخدا، عـلی اکـبر(‌ 1377‌). لغت‌نامه. تهران: دانشگاه‌ تهران‌.
رجایی، فاطمه(1390). بررسی فقهی حقوقی رابطه انسان با اعضای بدن خود. مجله فقه و حقوق اسلامی، 1(2)، ص45ـ62.
زرقاء، مصطفی بن احمد(1347‌هـ).  الفقه الاسلامی فی ثوبه الجدید. دمشق: دارالفکر.
شهیدی، مهدی(1385). تشکیل قراردادها و تعهدات. قم: مرکز نشر اسراء، چاپ دوم.
شهید ثانی، زین‌الدین بن علی(1316هـ). مسالک الافهام فی شرح شرایع الاسلام. قم: نشر شیخ رضا تاجر کتابفروش.
صدوق، محمد بن علی(1413هـ). من لایحضره الفقیه. قم: مؤسسه انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
طـباطبایی یـزدی، سید محمد کاظم(1378هـ.). حاشیه المکاسب. قم: اسماعیلیان‌.
طبرسی، فضل بن حسن(1374). تفسیر جوامع ­الجامع(احمد امیری شادمهری، مترجم). مشهد: بنیاد پژوهشهای­ اسلامی.
علیزاده، محمد مهدی(1385). وضعیت فقهی حقوقی قرارداد استفاده از رحم­جایگزین. الهیات ­و حقوق، (19)، ص177ـ196.
عوضی، عبدالرحمن عبد الله؛ رجایی الجندی، احمد(1994م). رویه السلامیه لزراعه الاعضا البشریه. کویت: مطبوعات الاسلامیه للعلوم الطبیه.
فاضل لنکرانی، محمد(1377). جامع المسائل. قم: نشر مهر، چاپ پنجم.
فتاحی معصوم، سید حسین(1380). مجموعه مقالات و گفتارهای سمینار دیدگاه‌های اسلامی در پزشکی. مشهد: دانشگاه علوم پزشکی.
 کاظمی افشار، هاجر؛ و اصغری آق مشهدی، فخرالدین(1388)، نحوه ارتباط انسان با اعضای بدن خود از دیدگاه فقه و حقوق، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 1(1)، ص33ـ45.
گلپایگانی، سیدمحمدرضا(1417هـ). مجمع المسائل (حسین ایوقی، محقق). قم: دفتر آیه‌الله حاج شیخ حسین ایوقی.
مجلسی، محمدتقی(1406هـ). روضه المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه(حسین موسوی کرمانی و علی پناه اشتهاردی، محققان). قم: مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشان پور.
مراغی، میرعبدالفتاح(بی‌تا). عناوین. تبریز: بی‌نا.
مـعین‌، مـحمد‌(1381‌). فرهنگ فارسی. تهران: سرایش.
موسوی خمینی، سید روح الله(1421هـ.). البیع‌. تهران: مؤسسه‌ تنظیم و نشر آثار امـام خـمینی(ره).
ــــــــــــ(1390). تـحریر الوسیله. قم: اسماعیلیان، الطبعه الثانیه.
ــــــــــــ(1410هـ). کتاب البیع. قم: اسماعیلیان، چاپ چهارم.
مؤلفان گ‍روه‌ ف‍ق‍ه‌ و ح‍ق‍وق‌ و روان‍ش‍ن‍اسی‌ پ‍ژوه‍ش‍ک‍ده‌ اب‍ن‌‌سین‍ا(1382). روشهای نوین تولید مثل انسانی از دیدگاه فقه و حقوق(مجموعه مقالات). ت‍ه‍ران‌: س‍ازم‍ان‌ م‍طال‍ع‍ه‌ و ت‍دوی‍ن‌ ک‍ت‍ب‌ ع‍ل‍وم‌ ان‍س‍ان‍ی‌ دان‍ش‍گ‍اه‍ه‍ا (س‍م‍ت‌)؛ جهاد دانشگاهی، پژوهشکده ابن‌سینا، چاپ دوم.
نائینی، محمد حسین(1418‌هـ‌.). منیه‌ الطالب. قم: اسلامی.
نجفی، محمدحسن(1362). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام(ابراهیم سلطانی نسب، محقق). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
نراقی، ملااحمد(1375). عوائد الایام. بیروت: نشر مکتب الاعلام الاسلامی.