تزاحم اصل قوامیت و قواعد لاضرر و لاحرج در اعمال حق طلاق زوج

نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق خانواده دانشگاه امام صادق (ع) پردیس خواهران

2 استادیار گروه فقه دانشگاه امام صادق (ع) پردیس خواهران

چکیده

بررسی مسئلة اختیار زوج در اقدام به طلاق بدون‌نیاز به آوردن دلیل و ضرری که از قبل این امر متوجه زوجه می‌شود، موضوع اصلی این پژوهش است. بنابراین با توجه به کثرت رویه قضایی در این‌‌باره و با استفاده از قواعد فقهی لاضرر و لاحرج، این امر به اثبات می‌رسد که در صورت تعارض ضرر مالی زوج مبنی بر پرداخت نفقه و ضرر غیرمالی زوجه یعنی ضرر روانی و حیثیتی در صورت تمسک زوجه به زندگی مشترک، قواعد مزبور کدام یک را منتفی می‌کنند. بنا به یافته‌های پژوهش، ضرر غیرمالی زوجه در صورت وجود ملاک می‌تواند بر ضرر مالی زوج مقدم شود. افزون‌براین، درصورتی‌که قانونگذار برای مردی که بدون دلیل همسرش را طلاق می‌دهد، موانعی ایجاد کند یا هزینه‌هایی بر او تحمیل کند، بازدارندگی از این امر را به دنبال خواهد داشت. تحقق این نظریه می‌تواند گامی مؤثر در استحکام خانواده و کاهش آسیب‌های روانی و حیثیتی زنان شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Contradicting the principle of consistency and the rules of harmlessness and no harm in exercising the husband's authority to divorce

نویسندگان [English]

  • Roksana Boazar 1
  • kobra poorabdollah 2
1 .
2 inicersity imam sadiq. girls college
چکیده [English]

The main purpose of this research is studying the husband's authority to divorce without any need to reason and the harm imposes to wife in this issue. And considering to the plurality of judicial procedures in this regard and by using the harmless and no harm jurisprudential rules, is proved which kind of these rules is eliminated in case of the conflict between financial loss of the husband to pay the alimony and non- financial loss of the wife such as the psychological losses and the lack of adhering the wife to the common life. According to the findings of the study, non-financial loss of the wife, if there is a criterion, can take precedence over the financial loss of the husband. Furthermore, it shows if the legislator creates obstacles for the man who wants to divorce his wife for no reason and imposes costs to him, it will deter divorce. The realization of this theory can be an effective step in strengthening family and reducing the women's psychological and dignity damages.

کلیدواژه‌ها [English]

  • principle of consistency
  • right to divorce
  • Rule of domination. Harmlessness. No harm
قرآن مجید
آخوند خراسانی، محمد کاظم(1387). کفایه الاصول. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
افضلی قادی، فرحناز(1388). بررسی قاعده لاحرج و لاضرر در طلاق به درخواست زوجه. فصلنامه شورای فرهنگی و اجتماعی زنان، (10)، ص1ـ21.
اکبرینه، پروین(1390). منع سوءاستفاده از حقوق خانواده. مجله زن و مطالعات خانواده. 5(13)، ص74ـ92.
امامی، سید حسن(1368). حقوق مدنی، تهران: اسلامیه.
امامی، سیدحسن؛ و صفایی، اسدالله(1378). مختصر حقوق خانواده. تهران: نشر دادگستر، چاپ دوم.
انصاری، مرتضی(1415هـ الف). رسائل الفقهیه. قم: بی‏نا.
ــــــــــــــ(1415هـ ب). کتاب المکاسب. قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
ــــــــــــــ(1419هـ الف).  فرائد الاصول. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
ــــــــــــــ(1419هـ ب). ملحقات مکاسب(رساله لاضرر). قم: مجمع الفکر الاسلامی.
بجنوردی، حسن بن آقا بزرگ(1419هـ). القواعد الفقهیه. قم: الهادی.
بهرامی احمدی، حمید(1377). سوءاستفاده از حق  مطالعة تطبیقی در نظام حقوقی اسلام و دیگر نظامهای حقوقی. تهران: انتشارات اطلاعات، چاپ سوم.
 ــــــــــــــ(1386). قواعد فقه (قاعده لاضرر با تطبیق بر قوانین و مطالعه تطبیقی). تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
تاجمیری، امیر تیمور(1383). فرهنگ عبارات و اشارات حقوقی. تهران: سیاره.
توجهی، عبدالعلی(1389). لزوم جرم‌انگاری نشوز زوج مجله مطالعات راهبردی زنان.  12(48)، ص219ـ252.
جوهری، اسماعیل بن حماد(1404هـ). تاج اللغه و صحاح العربیه. بیروت: دار العلم للملایین، بیروت، لبنان.
 خدادپور، منیره؛ و دیلمی، احمد(1388). سوءاستفاده از حق طلاق و راهکارهای قانونی مقابله با آن. فصلنامه خانوادهپژوهی، 5(17)، ص74ـ92.
عاملی، زین‌الدین بن علی(1413هـ). مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام. قم: مؤسسه معارف اسلامی، چاپ نخست.
 ـــــــــــــ(1414هـ). وسایل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
خوانساری، سید محمد بن یوسف(1405هـ). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع. قم: اسماعیلیان.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد(1387). المفردات فی غریب القرآن. قم: دفتر نشر نوید اسلام.
رامین‌پور، سعید و باداد، لیلا(1389). بررسی مشروعیت تقاضای طلاق توسط زوجه با استناد به قاعدة لاضرر. دو فصلنامه علمی تخصصی علامه، 10(29)، ص1ـ22.
شهابی، محمود(1368). دو رساله. تهران: انتشارات فکر اسلامی، چاپ نخست.
صفایی، سیدحسن(1389). مختصر حقوق خانواده. تهران: میزان.
طباطبایى، سیدمحمد حسین(1412هـ). المیزان فى تفسیر القرآن. قم: اسماعیلیان، چاپ پنجم.
طباطبایی یزدی، محمد کاظم(1409هـ). العروه الوثقی فیما تعم البلوی. بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ دوم.
طبرسی، فضل‌بن‌حسن(1405هـ). جوامع الجامع فی تفسیر القرآن المجی. بیروت: دار الاضواء.
ــــــــــــــ(1380). تفسیر مجمع البیان. قم: انتشارات فراهانی، چاپ نخست.
فاضل لنکرانی، محمد جواد(1425هـ). ثلاث رسائل. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار.
ــــــــــــــ(1385). قاعده لاحرج. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار.
قرشی، سید علی اکبر(1381). قاموس القرآن. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
قوامی، منوچهر(1383). مجموعه اطلاعات قضایی. قم: انتشارت بکاء.
کاتوزیان، ناصر(1389). حقوق مدنی ـ خانواده. تهران: شرکت انتشار و بهمن برنا.
ــــــــــــــ(1394). دوره حقوق مدنی، نکاح و طلاق. تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ چهارم.
کلینی، محمدبن‌یعقوب(1376). الفروع من الکافی. بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
لطفی، اسدالله(1389). حقوق خانواده. تهران: انتشارات خرسندی.
مامقانی، عبدالله‌ بن‌ محمد حسن(1350هـ). حاشیه علی رساله لاضرر. قم: مجمع الذخائر الاسلامیه، چاپ نخست.
مجلسی، محمد باقر(1403هـ). بحار الانوار. بیروت: مؤسسه وفا.
محدث نوری، حسین(1411هـ). مستدرک الوسائل. قم: مؤسسه آل البیت.
محقق داماد، سید مصطفی(1373هـ). قواعد فقه. تهران: سمت، چاپ نخست.
مراغی، میر عبدالفتاح(1417هـ). عناوین الفقهیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم: چاپ نخست.
مطهری، مرتضی(1376). نظام حقوق زن در اسلام. تهران: صدرا، چاپ بیست و سوم.
معاونت آموزش قوه قضاییه(1387). رویة قضایی ایران در ارتباط با دادگاه‌های خانواده(2). تهران: جنگل.
مکارم شیرازی، ناصر(1411هـ). القواعد الفقهیه. قم: مدرسه امام امیرالمؤمنین(ع)، چاپ سوم.
موسوی خمینی، سید روح‌الله(1414هـ). بدائع الدور. تهران: مؤسسه چاپ و نشر آثار امام خمینی(ره).
ــــــــــــــ(1342هـ). الرسائل. قم: انتشارات مهر.
مهاجری، مریم و مظاهری، معصومه(1391). از نوخوانی ظرفیت فقهی قاعده لاضرر در انحلال نکاح. ماهنامه کانون، 10(30)، ص135ـ164.
نائینی، میرزا محمد حسین(1373هـ). منیه الطالب فی حاشیه المکاسب. تهران: المکتبه المحمدیه.
نجاری، محمد حسن و وزیری‌پور، شهناز(1395). شیوه‌های پیشگیرانة سوءاستفاده زوج از حقوق خود، دوفصلنامه علمی ترویجی ندای صادق، 21(64)، ص153ـ177.
نجفی، محمد حسن(1404هـ). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام. بیروت: احیاء التراث العربی، چاپ هفتم.
نراقی، ملا احمد(1417هـ). عوائد الایام فی بیان قواعد الاحکام و مهمات مسائل الحلال و الحرام. قم: اسلامی.
نظری، ساره(1394). بررسی آثار و پیامدهای طلاق بر خانواده و جامعه. کنفرانس سالانه رویکردهای نوین پژوهی در علوم انسانی.