اشتراط نفقه در نکاح موقت

نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

1 دانش‏ آ‏موخته کارشناسی ارشد حقوق خانواده دانشگاه امام صادق(ع) پردیس خواهران، تهران، ایران

2 استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی دانشگاه امام صادق(ع)پردیس خواهران، تهران، ایران

3 دانش ‏آ‏موخته کارشناسی ارشد حقوق خانواده دانشگاه امام صادق(ع) پردیس خواهران، تهران، ایران

چکیده

نکاح موقت یکی از نهادهای پذیرفته‌شده در فقه و حقوق ‌اسلامی است که در برخی احکام و ویژگی‌ها، تفاوت‌هایی با نکاح ‌دائم دارد؛ ازجمله انفاق به زوجه، که در نکاح موقت برخلاف نکاح دائم، زوج وظیفه ندارد به زوجه نفقه پرداخت کند؛ مگر آنکه ضمن عقد شرط شده باشد یا عقد بر مبنای آن واقع شده باشد. شرط پرداخت نفقه در نکاح موقت به‌عنوان یک شرط بنایی، از قوانین تکمیلی در این نوع نکاح است که شارع و قانون‌گذار آن را پذیرفته است و در آن اتفاق‌نظر وجود دارد. اصل حاکمیت‌ ارادة طرفین در شکل‌گیری قراردادها نیز مؤید این ‌امر است، اما باید توجه داشت که نفقة مشروط در نکاح موقت، تابع آثار نفقه در نکاح دائم نیست، بلکه از قوانین حاکم بر شروط ضمن عقد تبعیت می‌کند. مسئلة دیگر دراین‌باره، مدت‌زمان شرط پرداخت نفقه است که می‌تواند بیشتر یا کمتر از زمان نکاح موقت باشد، اما در این‌مورد که درصورت انحلال عقد منقطع به واسطة فسخ یا‌ انفساخ و یا بذل مدت، این ‌شرط به قوت خود باقی می‌ماند و یا خیر، اختلاف‌نظر وجود دارد که به ‌آن پرداخته می‌شود. این ‌پژوهش با روش گردآوری اسنادی ـ  کتابخانه‌ای و نوع تحقیق توصیفی ـ تحلیلی به تبیین و تحلیل موارد یادشده می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Alimony in temporary marriage

نویسندگان [English]

  • fatemeh khosravi haghighi 1
  • kobra poorabdollah 2
  • NASIBEH HASHEMI NEJAD 3
1 imam sadegh university women
2 university imam sadegh
چکیده [English]

Temporary marriage is one of the accepted institutions in Islamic jurisprudence and law that it differs from permanent marriage in some rules and characteristics such as paying alimony to the wife. In the temporary marriage, unlike the permanent marriage, husband is not obliged to pay alimony to his wife; unless it is stipulated in the contract or the contract is based on it. The condition of paying alimony in a temporary marriage as a basic condition is one of the complementary laws in this type of marriage that has been accepted by jurisprudential legislator and the legal legislator and there is a consensus in it. The principle of sovereignty of two parties' will in the formation of contracts also confirms this, but it should be noted that conditional alimony in a temporary marriage does not follow the structures and rules of alimony in a permanent marriage, but follows the laws governing the terms of the contract. The period of paying alimony, which can be more or less than the time of temporary marriage, is another issue which is discussed because there is disagreement about this condition whether it will be remain or not in the case of temporary marriage dissolution due to contractual dissolution, involuntary dissolution or waiver of the remaining period. This research which is done by collecting documentary-library method and written by descriptive-analytical method explains and analyzes the mentioned cases.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Temporary marriage
  • Financial rights
  • Alimony
  • Condition in the contract
  • Sovereignty of will
قرآن کریم
ابن‌منظور، محمد بن مکرم( 1414هـ). لسان العرب. بیروت، دار صادر، چاپ سوم.
اصفهانی، محمدتقی(1400هـ). یک دوره کامل فقه فارسی. تهران، مؤسسه انتشارات فراهانی، چاپ نخست.
امامی، اسدالله؛ صفایی، حسین(1391). حقوق خانواده. تهران: نشر میزان.
انصاری، مرتضی(1367). مکاسب. قم: انتشارات علامه، چاپ دوم.
بحرانی، یوسف ابن احمد بن ابراهیم(1405هـ). الحدائق الناضره فی الاحکام العتره الطاهره. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
بهجت، محمد تقی(1428هـ). استفتائات. قم: دفتر حضرت آیت‌الله بهجت.
بیات، فرهاد؛ بیات، شیرین(1398). شرح جامع قانون مدنی. تهران: انتشارات ارشد، چاپ هفدهم.
جرجانی، علی‌ بن محمد(1403هـ). التعریفات. بیروت: دارالکتب العلمیه.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر(1376). حقوق خانواده. تهران: نشر گنج دانش، چاپ چهارم.
ــــــــــــــ(1368). ترمینولوژی حقـوق. تهران: کتابخانه گنج دانش‌، چاپ چهارم.
جمعی از مؤلفان(1385). مجله فقه اهل بیت علیه السلام. قم: مؤسسه دایره‌المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت علیه السلام، چاپ نخست.
حلی، حسن بن یوسف(1413هـ). تحریر الاحکام. قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث.
حلّى(محقق)، نجم‌الدین جعفر بن حسن(1418هـ). المختصر النافع فی فقه الإمامیه. قم: مؤسسه المطبوعات الدینیه، چاپ ششم.
خطیب شربینی، شمس الدین(1415هـ). مغنی المحتاج إلى معرفه معانی ألفاظ المنهاج. بی‌جا: دارالکتب العلمیه.
خوانساری، سید احمد(1405هـ). جامع المدارک فی شرح المختصر النافع. تهران: مکتب الصدوق.
خوانساری، موسی بن محمد(1418هـ). منیه الطالب فی شرح المکاسب تقریرات المحقق المیرزا محمد حسین النائینی. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
خویی، سید ابوالقاسم(1410هـ). منهاج الصالحین. قم: نشر مدینه العلم.
دهخدا، علی اکبر( 1347). لغت نامه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد(1412هـ). المفردات فی غریب القرآن. دمشق، بیروت: دارالقلم‏، الدار الشامیه.
سیستانی، سیدعلی(1393). توضیح المسائل. قم: نشر قلم، چاپ سی و دوم.
سیمایی صراف، حسین(1380). شروط ضمنی پژوهش تطبیقی درفقه قانون مدنی ایران و حقوق خارجی. قم: نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
شامی عاملی جزینی (شهید اول)، محمد بن مکى(1410هـ). اللمعه الدمشقیه فی فقه الإمامیه. بیروت ـ لبنان: دار التراث ـ الدار الإسلامیه.
شریفی اشکوری، الیاس(1387). فقرات فقهیه. قم: بیت آیت‌الله الیاس شریفی اشکوری.
شعیری، محمد بن محمد(بی‌تا). جامع الأخبار. نجف، مطبعه حیدریه.
شهیدی، مهدی( 1386). تشکیل قراردادها و تعهدات. تهران: نشرحقوقدانان.
 صدوق، محمد بن على بن بابویه(1409ه‍). من لا یحضره الفقیه. تهران: نشر صدوق.
طباطبایی حائری، سیدعلی(1418هـ). ریاض المسائل. قم: مؤسسه آل‌البیت علیهم السلام لإحیاء التراث.
طبرسی، فضل بن حسن(1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصر خسرو، چاپ سوم.
طریحی نجفی، فخرالدین(بی‌تا). مجمع البحرین. بی‌جا: دفترنشر فرهنگ اسلامی.
طوسی، محمد بن حسن(1387). المبسوط فی فقه الإمامیه. تهران: انتشارات المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه، چاپ دوم.
عاملی جبعی(شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی بن احمد(1413هـ). مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام. قم: انتشارات مؤسسه المعارف الإسلامیه.
ــــــــــــــ(1410هـ). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. قم: انتشارات داوری.
فراهیدی، خلیل ابن احمد(1410هـ). العین. طهران، مؤسسه دارالهجره، چاپ دوم.
فاضل هندی، محمد بن حسن اصفهانى(1416ه‍). کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
قرافی، شهاب‌الدین(1994م). الذخیره. بیروت: دارالغرب.
قرشی، سید علی اکبر(1371). قاموس قرآن. تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ ششم.
قرطبی، شمس‌الدین(1405هـ). تفسیرالقرطبی. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
کاتوزیان، ناصر(1388). دوره حقوق مدنی 1: خانواده. تهران: شرکت سهامی انتشار.
ــــــــــــــ(1394).قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی. تهران: بنیادحقوقی میزان، چاپ چهل ششم.
ــــــــــــ(1389). قواعد عمومی قرارداد‌ها. تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ هشتم.
گلپایگانی، سیدمحمدرضا(1409هـ). مجمع المسائل. قم: دارالقرآن کریم.
گنجی، حسن(1384). روابط زوجین در ازدواج موقت. تهران: انتشارات پیام عدالت.
لطفی، اسدالله(1388).حقوق خانواده. تهران: انتشارات خرسندی.
محقق داماد، سیدمصطفی(1387). بررسی فقهی حقوق خانواده نکاح و انحلال آن. تهران: انتشارات علوم اسلامی، چاپ پانزدهم.
مکارم شیرازی، ناصر(1427هـ). استفتائات جدید. قم: انتشارات مدرسه علی بن ابی‌طالب(ع)، چاپ دوم.   
ــــــــــــــ(1376). رساله توضیح المسائل. قم: مدرسه الامام علی بن ابی طالب.
ــــــــــــــ(1424هـ). کتاب النکاح. قم: مدرسه الامام على بن ابى‌طالب(ع).
محقق کرکی، علی بن حسین(1414هـ). جامع المقاصد فی شرح القواعد. قم: موسسه آل البیت لاحیاء التراث
منصور، جهانگیر(1389).  قانون مدنی. تهران: نشر دوران، چاپ چهل‌ویکم.
موحدیان، غلامرضا(1384). حقوق و روابط مالی زوجین. تهران: نشر پیک فرهنگ.
موسوی خمینی، سید روح الله(1363). البیع. قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، چاپ سوم.
ــــــــــــــ(1368). تحریر الوسیله. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، چاپ چهارم.
ــــــــــــــ(1426هـ). توضیح المسائل. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، چاپ نخست.
مؤمن سبزواری، محمدباقر(1423هـ). کفایه الاحکام. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
نجفی، محمد حسن(1366). جواهرالکلام. قم: جامعه مدرسین قم.
نراقی، مولی احمد بن محمد مهدی(1425هـ).  تذکره الاحباب. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
نوری همدانی، حسین(1392). توضیح المسائل. قم: نشر آدینه سبز، چاپ پنجم.
وثیق‌زاده انصاری، حسن(1380). جایگاه قانونی ازدواج موقت در نظام حقوقی ایران. ماهنامه دادرسی، (27)، ص57ـ60.
یوسفیان، نعمت‌الله(بی‌تا). احکام اقتصادی خانواده. تهران: نشر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی