مطالعه تطبیقی نهاد صلح از منظر قرآن کریم و نهاد داوری در قوانین ایران

نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

1 استادیار گروه فقه دانشگاه امام صادق(ع) پردیس خواهران، تهران، ایران

2 دانش‏ آموخته کارشناسی ارشد حقوق خانواده دانشگاه امام صادق(ع) پردیس خواهران، تهران، ایران

چکیده

صلح از مفاهیم اخلاقی قرآن کریم در حوزه خانواده است که حل مشکلات خانوادگی به معنای تألیف قلوب و صلح و سازش بین زن و شوهر توسط دیگر اعضای خانواده را دربرمی‏گیرد. این مقاله درصدد است جهت مقایسه وضع موجود با وضع مطلوب با روش تحلیلی توصیفی آیات قرآن و مقایسه آن با نظام حقوقی ایران، تبیین نماید که قرآن کریم جهت پیشگیری از عمیق‏تر شدن اختلاف زوجین بهترین راه را صلح توسط میانجی‏گری یا حکمیت دو نفر از افراد خانواده دو طرف دانسته است. اما مطابق یافته‏های مقاله، هرچند با وجود نهادهایی چون داوری و شوراهای حل اختلاف مقنن در صدد احیا و اعمال اصلاح ذات‏البین مد نظر شارع برآمده است، متأسفانه به علت عدم رعایت روح حاکم بر این نهاد قرآنی و حفظ ظاهر قانون؛ آمار بالای طلاق و زندانیان دعاوی خانوادگی، ناکارآمدی چنین نهادهایی را در اجرا نمایان می‏کند. لذا به نظر می‏رسد راه حل منطقی حل این معضل در دراز مدت اولاً اهتمام به تربیت نیروی کارآمد جهت اصلاح نهاد صلح یا داوری؛ ثانیاً مشاوره و آموزش‌های پیش از ازدواج در رابطه با حسن معاشرت زوجین، فرهنگ‏سازی جهت حاکمیت اخلاق در خانواده، تعیین مهریه‌های متناسب یا تغییر قوانین و در کوتاه مدت در امور مالی، ورود حاکمیت با ایجاد صندوقی خاص در قوه‌‌ قضائیه جهت پرداخت بدهی افراد است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The comparative study of the Peace Organization from the point of view of the Holy Qur'an and the Iranian Judiciary

نویسندگان [English]

  • Sedigheh Mahdavikani 1
  • Atieh Rangchitehrani 2
1 Professor
2 univercity
چکیده [English]

Peace or reform is one of the values of the family that is rooted in other moral areas of the Qur'an, and the reform of nature and the elimination of family problems means compilation of hearts and peace and reconciliation between women and girls or other members of the family. A third party mediation between the lawsuit to resolve the dispute and resolve the dispute without resorting to legal and judicial methods has been very much considered and recommended by the holy book of Islam.
In family cases, considering the existence of three major indicators in the family institution, namely, the value, affection and hidden privacy of the family, which distinguishes this center from other institutions in the community, peace and compromise will reduce fruitful litigation. It is intended to clarify that in the event of differences between couples, the Holy Quran, in order to prevent the deepening of their differences, is the best way of arbitrating and mediating two individuals in the family of both parties to resolve the problem with goodwill and experience, and peace between them and Compromise.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Peace
  • Family
  • Family Law
  • Arbitration
  • Dispute Resolution Council
  • Quran
قرآن کریم.
ابن منظور، محمد بن مکرم بن على، أبوالفضل، جمال الدین(1405هـ). لسان العرب، بیروت: دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع.
اردبیلی، احمد بن محمد(1386هـ). زبده البیان فی احکام القرآن، تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه.
اسدی، لیلا(1390). درسنامه حقوق کیفری خانواده، تهران: نشردانشگاه امام صادق(ع).
انوری، حسن(1381). فرهنگ بزرگ سخن، تهران: انتشارات سخن.
پاینده، ابوالقاسم(بی‏تا). نهج الفصاحه، تهران: دنیای دانش.
جبعی العاملی، زین الدین(1408هـ). مسالک الافهام فی شرح شرایع الاسلام، قم: نشر معارف اسلامی چاپ اول.
جعفری، عباس(1386). «داوری در دعاوی خانوادگی، قوانین موضوعه و رویه قضایی»، دوفصلنامه علمی ـ ترویجی فقه و حقوق خانواده، 12(47)،95ـ121.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر(1386). ترمینولوژی حقوق، تهران: انتشارات گنج دانش، چاپ هفدهم.
حرعاملی، محمدبن حسن(۱۴۰۹هـ). وسایل الشیعه، قم: مؤسسه آل البیت.
حلی، نجم الدین جعفر بن حسن(1408هـ). شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم: اسماعیلیان، چاپ دوم.
حسینی، سیدمحمد(1378). «نقش میانجی‌گری در فصل دعاوی و پاسخ‌دهی به نقض هنجارها»، مجله‌ دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران: دانشگاه تهران، 4(45)، 5ـ41.
خدادادپور، منیره(1393). «واکاوی داوری درحل و فصل اختلافات خانوادگی با رویکردی به قانون حمایت خانواده(مصوب1391)»، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، 16(63)، 207ـ239.
 سرخوش، جواد(1396). «ماهیت داوری در دعوای طلاق»، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، 6(23)، 95ـ116.
شهیدی، جعفر(1368). ترجمه‌ نهج البلاغه، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول.
طباطبایی، محمد حسین(1366). تفسیر المیزان، قم: دارالعلم، چاپ دهم.
طبرسی، ابوعلی الفضل بن الحسن(1374). تفسیر جوامع الجامع، چاپ اول، مشهد: انتشارات قدس رضوی.
ــــــــــــــــ(1415هـ). مجمع البیان، بیروت: مؤسسه اعلمی، چاپ اول.
طریحى، فخرالدین(1375). مجمع البحرین. تهران‏: مرتضوى.
عباسی، مصطفی(1382). افق‌های نوین عدالت ترمیمی در میانجی‌گری کیفری، تهران: انتشارات دانشجو، چاپ اول.
علیمردانی، صدیقه، ایران، باغبان(1389). «مقایسه اثر بخشی فرآیند داوری و مشاوره خانواده بر کاهش تعارض زوجین مراجعه کننده به دادگاه‏های خانواده شهر اصفهان»، مجله جامعه شناسی کاربردی،2(21)،137-168.
عمید، حسن(1371). فرهنگ فارسی عمید، تهران: امیرکبیر، چاپ هشتم.
فتحی، حجت الله(1384). «نقد و بررسی شوراهای حل اختلاف»، فصلنامه حقوق اسلامی، 1(4)، 85ـ108.
قرائتی، محسن(۱۳۸۲). تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن.
قریشی، علی اکبر(۱۳۷۱). قاموس قرآن، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
مرندی، محمدرضا(1396). «مزایای داوری اختلافات خانوادگی بر رسیدگی توسط شورای حل اختلاف و دادگاه»، مطالعات علوم سیاسی، حقوق و فقه،3( 4/1)،110ـ120.
معین، محمد(1382). فرهنگ معین، تهران: نشر سی گل، چاپ اول.
مغنیه، محمد جواد(1383). تفسیر کاشف، قم: مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه‌ علمیه‌ قم، چاپ اول.
مکارم شیرازی، ناصر و دیگران(1368). تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه چاپ یازدهم.
مکارم شیرازى، ناصر( 1386). پیام قرآن، تهران: دار الکتب الإسلامیه چاپ نهم.
نجفی ابرند آبادی، علی حسین؛ شادمان فر، محمد رضا؛ توجهی، عبدالعلی(1387). «اصلاح ذات البین و نظریه‌ عدالت ترمیمی»، فصلنامه‌ مدرس علوم انسانی، ‌‌3 (58)، 193_222.
نجفی ابرند ابادی، علی حسین(1391). تقریرات جرم‏شناسی دوره دکتری(مجموعه تقریرات).
النجفی، محمد حسن(1368). جواهر الکلام فی تفسیر شرایع الاسلام، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ سوم.
هدایت نیا، فرج الله(1386). فلسفه حقوق خانواده، تهران: روابط عمومی شورای فرهنگی اجتماعی زنان. چاپ اول.
ــــــــــــــــ(1384). «نقد حکمیت در دعاوی خانوادگی، از مقررات تا اجرا»، فصلنامه کتاب زنان، 4(27)،76-112.
ــــــــــــــــ(1395). «طرح تلفیق داوری و مشاوره در دادگاه خانواده»، فصلنامه تخصصی دین و قانون، 4(13)، ۱۱۹ـ۱۴۴.
قانون حمایت از خانواده مصوب 1391
قانون شورای حل اختلاف مصوب 1394