حق سلطنت زن بر بدن خود و تزاحم با حقوق زوج

نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

1 گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی/دانشکده الهیات/دانشگاه سیستان وبلوچستان/ایران

2 دانش آموخته فقه و مبانی حقوق اسلامی/دانشگاه سیستان و بلوچستان

3 دانش آموخته گروه حقوق خانواده/دانشگاه امام صادق ع

چکیده

سلطنت برنفس مسئله ای است که بسیاری از فقها وحقوق دانان آن را ثابت کرده و در بسیاری از مسائل به آن استناد کرده اند. زمانی که این حق درگستره نهاد خانواده بررسی می شود با چالش هایی مواجه می شود. چرا که با انعقاد نکاح وبرقراری علقه زوجیت، حقوق وتکالیف بسیاری برای هردو طرف ایجاد می شود. در موضوع مورد بحث گاهی حق سلطنت برنفس برای زن با تکالیف زناشویی او وحق تمکین مرد ازطرف دیگرتزاحم پیدا می کند. این پژوهش با روش توصیفی وتحلیلی نشان می دهد که انجام هرگونه اقدامی در راستای سلطنت بر بدن توسط زوجه ازجمله جراحی زیبایی، بارداری زوجه، اهدای عضو، شیردهی به فرزند دیگری درصورتی که باولایت وحق تمکین واستمتاع شوهر و معاشرت به معروف درتزاحم باشد بلاوجه است مگر آنکه سلامتی وجان زوجه یا شخص ثالثی درمیان باشد. البته ازطرفی هم اگر زوج بدون دلیل موجه ممانعت کند به جهت منع سواستفاده از حق، زوجه نیازمند اذن زوج نیست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Wife’s Self-authority Over Her Body Against the Husband’s Matrimonial Rights

نویسندگان [English]

  • mohammadreza kaykha 1
  • fatema cheraghipour 2
  • zahra abbasi 3
1 associate professor of jurisprudence and islamic law of Sistan and Baluchestan university
2 Graduated from the jurisprudence and islamic law of sistan and baloochestan university
3 graduated from the family law imam sadegh university sisters campus tehran
چکیده [English]

Self-authority over body studied and approved by lawyers and jurists, turns out to be an issue when it comes in family domain. The reason is that signing a marriage contract is enough to make mutual responsibility for the couple even in case of the above issue. In other words, the issue may be collided with one party’s duty over the other side, for instance with the wife's duty of obedience over her husband.. By the use of descriptive-analytical method, this survey shows that as long as wife’s authority over her body would not collide with husband’s matrimonial right of being sexually satisfied by her wife and also with his overall authority (wilayah) over wedlock, it would be permissible for the wife to undergo any attempt in accordance with her body. The instances of such attempts would be like beauty surgery, pregnancy, organ donation and, last but not least, breastfeed another infant rather than her own child. The edict is effected unless the health and life of the wife or someone else is in danger. On the other hand, if the husband prevents On the other hand, if the husband without justified reason prevents the wife to take any measure, the wife is allowed to do so for the husband’s violation of the wife’s right.

کلیدواژه‌ها [English]

  • matrimonial rights
  • interference
  • Self authority over body
قرآن کریم
ابن فارس، احمد(1404هـ)، معجم مقاییس اللغه، قم، مکتبه الکلام الاسلامی
ابن منظور(بی‏تا)، لسان العرب، بیروت، دارالاحیا التراث العربی
اکبرپور، عبدالله و همکاران (1393)، «حل تزاحم حریم خصوصی زوجین با حقوق زوجیت بر اساس مصلحت تحکیم خانواده»، مطالعات راهبردی زنان، تهران، سال17، شماره66
امامی، حسن(1373)، حقوق مدنی، تهران، کتابفروشی اسلامیه، چاپ چهاردهم
انصاری، مرتضی، فرائدالاصول(1420هـ)، مجمع الفکرالاسلامی
ـــــــــــ(بی تا)، کتاب المکاسب، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری
آصفی، محمدمهدی(پاییز1381)، «پیوند اعضای مردگان مغزی»، فصلنامه فقه اهل بیت، شماره31
بروجردی، حسین(بی‏تا)، تقریرات الثلاثه، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، مؤسسه نشر اسلامی
توحیدی، محمدعلی(1412هـ)، مصباح الفقاهه فی المعاملات(تقریر ابحاث آیت الله سید ابوالقاسم موسوی خویی)، بیروت، دارالهادی
جبعی عاملی، زین الدین بن علی(1416هـ)، مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، قم، مؤسسه المعارف الاسلامیه
جزیری، عبدالرحمن و همکاران(1419هـ) ، الفقه علی المذاهب الربعه ومذهب اهل البیت، بیروت، دارالثقلین
حامدالعالم، یوسف(1994م) ، المقاصدالشریعه الاسلامیه ،الریاض، الوعهدالعالمی للفکرالاسلامی، چاپ دوم
حرعامل، محمدبن حسن(1401هـ)، وسائل الشیعه،مکتبه الاسلامیه
حسینی طهرانی، سیدمحمدحسین(1387هـ)، «رساله بدیعه درتفسیرآیه الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَ بِمَا أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوَالِهِمْ»، دوره پنجم علوم ومعارف اسلام، مشهد، انتشارات علامه طباطبایی
حسین روحانی، محمد صادق(1412هـ)، فقه الصادق، قم، مدرسه الامام الصادق، چاپ سوم
حکیم، محسن(1414هـ)، مستمسک العروه الوثقی، قم، مکتب آیت الله مرعشی نجفی
حلی(محقق)، ابوالقاسم نجم الدین جعفر بن حسن(1409هـ)، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، تهران، استقلال
خامنه‏ای، علی(1386)، أجوبه الاستفتائات، تهران، انتشارات بین المللی الهدی
خویی، ابوالقاسم(1422هـ)، المستند فی شرح العروه الوثقی، تحقیق مرتضی بروجردی، قم، مؤسسه خویی
ـــــــــــــ(1412هـ)، مصباح الفقاهه، بیروت، دارالهادی
درگاهی، مهدی و همکاران(1391)، «واکاوی اثر سلطنت انسان بر اعضای بدن خود در خرید و فروش عضو»، مجله معرفت حقوقی، سال اول، شماره3
دهخدا، علی اکبر(1334)، لغت نامه، تهران، مؤسسه انتشارات
رجایی، فاطمه و همکاران(1390)، «بررسی فقهی و حقوقی رابطه انسان با اعضای بدن خود»، مجله فقه و حقوق اسلامی، تبریز، دوره 2، شماره 2
رحمانی، امیر(1391)، بررسی فقهی مدیریت در روابط زن و شوهر، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چاپ اول
زحیلی، وهبه(بی‏تا)، ، نظریه ضرورة الشرعیهدمشق، دارالفکر
زمخشری، محمود، الکشاف(1415هـ)، قم، نشر دارالبلاغه، چاپ اول
سیستانی، علی(1427هـ)، المسائل المنتخبه، قم، دفتر حضرت آیت الله سیستانی، چاپ دوم
ــــــــــــ(1417هـ)، منهاج الصالحین، قم، دفتر حضرت آیت الله سیستانی، چاپ پنجم
صدر، محمد باقر(1417هـ)، بحوث فی علم الاصول، قم، مؤسسه دایره المعارف اسلامی، چاپ اول
طباطبایی یزدی، محمدکاظم(1409هـ)، العروه الوثقی، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات
طریحی، فخرالدین بن محمد(1375هـ)، مجمع البحرین و مطلع النیرین، تحقیق احمدالحسینی، تهران، مرتضوی
طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن(1387هـ)، المبسوط فی فقه الامامیه، تهران، المکتبه المرتضویه لأحیاء الآثار الجعفریه، چاپ سوم
عارفیان، غلامرضا، محسن رزمی و حسین احمری(1392)، «قدرت و اقتدار و قوامیت خانواده از منظر فمنیسم و فقهای شیعه»، فصلنامه تخصصی فقه و تاریخ تمدن، سال نهم، شماره 36
عاملی، محمد بن حسن(1409هـ)، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول
عشایری منفرد، محمد و حمید جزایری(1390)، «قلمرو مصلحت و عدالت در تزاحم احکام و حقوق زنان»، نشریه مطالعات راهبردی زنان، شماره54
ـــــــــــ(1381)، فقه و عقل، تهران، مؤسسه فرهنگی دانش و‏اندیشه معاصر، چاپ اول
علیدوست، ابوالقاسم(1390)، فقه و مصلحت، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
 فاضل موحدی لنکرانی، محمد(1421هـ)، تفصیل الشریعه، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار
 فاضل موحدی لنکرانی، محمد(1422هـ)، جامع المسائل، قم، امیر قلم، چاپ یازدهم
 فتح الله، احمد(1415هـ)، معجم الفاظ فقه جعفری، نشر مطابع مدخل(دمام)
فیومى، احمد بن محمد مقری(بی‏تا)، المصباح المنیر، قم، منشورات دار الرضی، چاپ اول
قیاسی، دهقان، جلال‏الدین خسروشاهی و قدرت الله حمید، (1380)، مطالعه تطبیقی حقوق جزای عمومی، قم، پژوهشکده حوزه ودانشگاه
کاتوزیان، ناصر(1382)، حقوق مدنی خانواده، تهران،شرکت سهامی انتشار
گلپایگانی، محمدرضا(بی‏تا)، کتاب القضا، قم، دارالقرآن الکریم
محقق داماد، مصطفی(1387)، مباحثی از اصول، مرکز نشرعلوم اسلامی، چاپ پنجم
مشکینی، میرزا علی، اصطلاحات الاصول و معظم ابحاثها(1367هـ)، نشرالهادی، چاپ چهارم
مصطفی زاده، فهیم(1384)، جایگاه حق خلوت در حقوق کیفری، پایان نامه کارشناسی ارشد، قم، گروه حقوق جزا و جرم‏شناسی دانشگاه قم
مظاهری تهرانی، مسعود(1386)، حق مرگ در حقوق کیفری، تهران، هستی نما، چاپ اول
مظفر، محمد رضا(1375هـ)، اصول الفقه، قم، اسماعیلیان، چاپ پنجم
مقدادی، محمدمهدی(1387)، «ریاست مرد بر رابطه زوجیت»، نامه مفید، قم، شماره33
مکارم شیرازی، ناصر(1387)، شرح آیات منتخب قرآن کریم، تهران، انتشارات تابان، چاپ سوم
ــــــــــــ(1411هـ)، القواعد الفقهیه، قم، مدرسه امام امیر المؤمنین7، چاپ اول
موسوی خمینی، روح الله(1368هـ)، کتاب البیع، قم، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، چاپ سوم
ـــــــــــــ(1390هـ)، تحریرالوسیله، قم، مؤسسه انتشارات دارالعلم، چاپ سوم
ـــــــــــــ(1424هـ)، توضیح المسائل محشی، قم، دفترانتشارات اسلامی، چاپ هشتم
موسوی، ابراهیم(تابستان1380)، «قاعده اضطرار»، نشریه حقوقی دادگستری، ش35
میل، جان استوارت(1345)، در آزادی، محمود صناعی، تهران، سازمان کتاب‏های جیبی
نجفی، محمد حسن(1981م)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، چاپ هفتم