ماهیت حقوقی طلاق توافقی در نظام حقوقی ایران

نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

1 استاد گروه حقوق دانشگاه تبریز، آذربایجان شرقی، ایران

2 دانش‏آموخته کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه تبریز آذربایجان شرقی، ایران

چکیده

یکی از نهادهای حقوق خانواده و قانون حمایت از خانواده، نهاد طلاق توافقی‌ است. طبق این نهاد زن و شوهر توافق خود را برای انحلال عقد نکاح و نیز حل و فصل تمام وابستگی‌های مالی و مسائل فرزندان مشترک به محکمه خانواده برده، با تحصیل گواهی عدم امکان سازش، زمینه جدایی خود را از یکدیگر فراهم می‌کنند. حقوق خانواده از شرع و فقه اقتباس شده است؛ ولی طلاق توافقی تا آنجا که مورد بررسی قرار گرفته است، از شرع و فقه اقتباس نشده است و در حال افزایش تدریجی قابل توجهی است. ماهیت این توافق به‏درستی معلوم نیست؛ برخی محققان آن را همان طلاق خلع و مبارات و برخی دیگر نهادی ویژه می‌دانند. در این مقاله سعی شده است ماهیت توافق و مقایسه آن با خلع و مبارات از منظر فقها و حقوق‏دانان به‏طور نظری مورد بررسی قرار گیرد. نظریه مقرون به صواب این است که طلاق توافقی متفاوت با خلع و مبارات است؛ از طرفی خود ماهیت خلع و مبارات در نظر حقوق‏دانان مضطرب و اختلافی است. اکثریت ایشان با پیروی از قانون مدنی آن را طلاق می‏دانند، اما از فحوای کلامشان عقد بودن آن حاصل می‏شود. باید گفت این توافق نه طلاق است، نه فسخ نکاح؛ بلکه خود دارای احکام و شرایط است و فقط از آثار طلاق تبعیت می‏ کند.  

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Legal Nature of The Uncontested Divorce in Iran’s Legal System

نویسندگان [English]

  • Seyyed Mohammad Tagi Alavi 1
  • Mehdi Ashrafi 2
1 Professor of Law at Tabriz University, East Azarbaijan, Iran
2 Graduate student Private law of Tabriz University, East Azarbaijan, Iran
چکیده [English]

One of the issues in the family protection law is recognized as the uncontested divorce. The title is applied when the couples agree to get divorced in terms of compromise on children’s financial and parental support or settlement agreement. They would officially split up when a judicial certificate of divorce is presented at the family court. Although family law is adopted from Sharia but investigations show that in spite of its popularity, the term has never been mentioned in the scripture. For the ambiguous nature of this type of divorce, some jurists consider it as Khul’ or Mobarat whereas some are aware of the peculiarity of uncontested divorce nature. This article, investigating the differences between the uncontested divorce and Khul' and Mobarat, believes that the uncontested divorce has independently no common feature with Khul’ and Mobarat. It is neither divorce nor dissolution; however only in the divorce proceedings it follows the divorce rules.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Divorce
  • Divorce by Mutual Consent
  • Khula
  • Mobarat
قرآن کریم
ابن ادریس، محمد بن منصور، کتاب السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی(1410 ﻫ)، قم، مؤسسه‏ النشر الاسلامی التابعه‏ لجماعه‏ المدرسین، الطبعه‏ الثانیه‏
ابن حمزه طوسی، محمد بن علی، الوسیله‏ الی نیل الفضیله(1408ﻫ)، قم، مکتبه‏ آیه‏‏الله العظمی المرعشی النجفی، الطبعه‏ الاولی
امامی، حسن، حقوق مدنی، (1391)، تهران، انتشارات اسلامیه، چاپ هجدهم
بحرانی، یوسف،  الحدائق الناظره‏ فی احکام العتره‏ الطاهره(1409هـ)، قم، مؤسسه‏ النشر الاسلامی التابعه‏ لجماعه‏ المدرسین، الطبعه‏ الاولی
بهاء‏الدین اصفهانی(فاضل هندی)، محمد بن حسن، کشف اللثام(1405هـ)، قم، مکتبه السید المرعشی النجفی،
جبعی عاملی(شهید ثانی)، زین‏الدین، الروضه‏ البهیه‏ فی شرح اللمعه‏ الدمشقیه(1410ﻫ)، جامعه‏ النجف الدینیه‏، الطبعه‏ الاولی
جزیری، عبدالرحمن، کتاب الفقه علی المذاهب الاربعه‏ (1404ﻫ)، ترکیه، استانبول، دارالدعوه‏،
جعفری لنگرودی، محمدجعفر، دانشنامه حقوقی(1376)، تهران، انتشارات امیرکبیر
حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه‏ الی تحصیل مسائل الشریعه‏(بی‏تا)، لبنان، بیروت، دار احیاء التراث العربی
حلی(علامه) ‏، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، مختلف الشیعه‏ فی احکام الشریعه(1418ﻫ)، قم، مؤسسه‏ النشر الاسلامی التابعه‏ لجماعه‏ المدرسین، الطبعه‏ الاولی
دیلمی، حمزه‏ بن عبدالعزیز(سلار)، المراسم العلویه‏ فی الاحکام النوبیه‏(1414ﻫ)، قم، المعاونیه‏ الثقافیه‏ للمجمع العاملی لأهل البیت7
روشن، محمد، حقوق خانواده(1390)، تهران، نشر جنگل
صدوق، محمد بن علی بابویه قمی، المقنع(1415ﻫ)، قم،  مؤسسه‏ الامام الهادی علیه‏السلام، المطبعه‏ اعتماد
صفایی، حسین و اسدالله امامی، مختصر حقوق خانواده(1393)، تهران، نشر میزان، چاپ سی و هفتم
طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیه‏(1388)، قم، المکتبه‏ المرتضویه، الطبعه‏ الثانیه‏
ــــــــــــ، کتاب الخلاف(1414ﻫ)، قم، مؤسسه‏ النشر الاسلامی التابعه‏ لجماعه‏ المدرسین، لطبعه‏ الجدیده‏
عکبری بغدادی، محمد بن محمد(شیخ مفید)، المقنعه‏(1410ﻫ)، قم مؤسسه‏ النشر الاسلامی التابعه‏ لجماعه‏ المدرسین، الطبعه‏ الثانیه‏
علم الهدی، علی بن حسین (سیدشریف مرتضی)، مسائل الناصریات( 1417ﻫ)، تهران، المطبعه‏ مؤسسه‏ الهدی
کاتوزیان، ناصر، خانواده(1392)، تهران، شرکت سهامی انتشار، چاپ سوم
کلینی رازی، محمد بن یعقوب، الفروع من الکافی(1367)، تهران، دارالکتب الاسلامیه‏، الطبعه‏ الثالثه‏
محقق داماد، مصطفی، بررسی فقهی حقوق خانواده نکاح و انحلال آن(1390)، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ شانزدهم
­حلی، ابوالقاسم نجم‏الدین جعفر بن حسن(محقق)، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، (1409ﻫ)، قم، انتشارات استقلال، الطبعه‏ الثانیه‏
ـــــــــــــ، المختصر النافع فی فقه الامامیه‏(1402ﻫ)، قم، مؤسسه‏ البعثه‏، الطبعه‏ الثانیه‏
معین، محمد، فرهنگ فارسی(1387)، تهران، انتشارات فرهنگ نما با همکاری انتشارات کتاب آراد، چاپ اول
مکی العاملی(شهید اول)، محمد بن جمال الدین، (1411 ه)، اللمعه الدمشقیه، قم، منشورات دارالفکر، الطبعه الاولی
مهرپور محمدآبادی، حسین، طلاق با توافق زوجین در حقوق ایران(1351)، پایان­نامه کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه تهران
موسوی خمینی، روح‏الله، تحریر الوسیله‏(1390)، النجف الاشرف، مطبعه‏ الآداب، الطبعه‏ الثانیه‏
موسوی خوئی، ابوالقاسم، منهاج الصالحین المعاملات(1410ﻫ)، قم، نشر مدینه‏ العلم ـ آیه‏ الله العظمی السید الخویی، الطبعه‏ الثامنه‏ و العشرون
نجاشی أسدی کوفی، احمد بن علی،  فهرست اسماء مصنفی الشیعه‏ المشتهر برجال النجاشی(1416ﻫ)، قم، مؤسسه‏ النشر الاسلامی التابعه‏ لجماعه‏ المدرسین، الطبعه‏ الخامسه‏
نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام(1367)، تهران، المکتبه‏ الاسلامیه‏، الطبعه‏ السادسه‏
نوری طبرسی، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل(1408ﻫ)، لبنان ـ بیروت، مؤسسه‏ آل البیت علیهم‏السلام لاحیاء التراث، الطبعه‏ الثانیه‏
 
سایتها
http://www.google.com
http://www.Migna.ir
http://www.tebyan.ir