بررسی فقهی- حقوقی ثبت نکردن ازدواج در دفاتر اسناد رسمی

نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار گروه الهیات دانشگاه یاسوج، کهگیلویه بویر احمد، ایران

2 دانش ‏آموخته کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه یاسوج، کهگیلویه بویر احمد، ایران

چکیده

این مقاله به بررسی ضمانت اجرای فقهی- حقوقی عدم ثبت ازدواج می پردازد. در ایران فقط ازدواج‌هایی به رسمیت شناخته می‌شوند که در قانون ثبت شود و از آنجایی که طبق قانون مجازات اسلامی از جمله ماده 871، ازدواج و طلاق باید در دفاتر اسناد رسمی ثبت شود و در غیر این صورت جرم می‌باشد و هر جرمی هم مجازات دارد. از آن سو برای تحقق یافتن عمل مجرمانه لازم است که عناصر تشکیل دهنده جرم تحقق پیدا کند. به این دلیل قانون‌گذار برای عدم ثبت ازدواج مجازات و ضمانت اجرایی کیفری در نظر گرفته و با این کار، حقوق کیفری را وارد حوزه خانواده کرده است که در قانون مجازات، این ضمانت اجرای عدم ثبت، ناظر بر مردان است. از آنجایی که ثبت نشدن نکاح شرط صحت نمی‌باشد، بنابراین با عدم ثبتش هم نکاح صحیح می‌باشد و آثار وضعی زوجیت بر آن بار می‌شود. این پژوهش به بررسی دلایل ثبت نکاح به سبب اهمیت آن می‌پردازد و عناصر تشکیل دهنده جرم را مورد واکاوی قرار می‌دهد و همچنین مشکلاتی را که عدم ثبت ازدواج برای زنان و فرزندان پدید می‌آورد، را روشن می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Juris-legal Investigation on Non-registered Marriages in Notary Bureaus

نویسندگان [English]

  • Abolfazl Alishahi 1
  • Farzaneh Eskandari 2
1 Associate Professor, Department of Theology, Yasouj University, Kohgiluye Boyer Ahmad, Iran
2 Graduated Master of Law and Islamic Laws of Yasouj University, Kohgiluye Boyer Ahmad, Iran
چکیده [English]

This paper studies on the juris-legal sanction for non registered signed marriages in Iran. In Iran, marriage is not recognized unless registered legally. For a criminal act to be recognized, the elements of crime should be observed. For this reason the legislator by determining legal punishment considers the failure to register the marriage as a criminal act on which the man would be in charge. Meanwhile, the act of non-registration does not render marriage invalid. This research investigates on the failure to register the marriage and explores the elements of such crime and highlights the consequence it causes for women and coming children.

کلیدواژه‌ها [English]

  • registration of marriage
  • sanction
  • IPC
  • Family Protection Act
 
ابن بابویه قمی، محمد بن علی، ترجمه من لا یحضره الفقیه(1409هـ)، تهران، نشر صدوق
ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب(1414هـ)، بیروت، دار الفکر للطباعه والنشر
ابوالبصل، علی، دراسات فی فقه النوازل(2008م)، عمان(اردن)، دار اسامه
اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه(1381هـ)، قم، انتشارات الشریف الرضی
انصاری، مرتضی بن محمد امین، صیغ العقود و الایقاعات(1421هـ)، تصحیح ملامحمد یوسف استر آبادی، قم، مجمع اندیشه اسلامی   
انصاری، شیخ مرتضی ، کتاب المکاسب(1410هـ)، بیروت موسسه النعمان
اردبیلی، محمدعلی، حقوق جزای عمومی(1393)، تهران، میزان
اسعدی، سیدحسن، خانواده و حقوق آن(1387)، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی
امامی، سیدحسن، حقوق مدنی(بی­تا)، تهران، انتشارات اسلامی
انصافداران، محمدرضا، قوانین و مقررات خانواده در نظام حقوقی ایران و رویه قضایی (1391)، تهران، جنگل
ایازی، محمدعلی، اسلام و تنظیم خانواده(1374)، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی
بستان، حسین، اسلام و جامعه‏شناسی خانواده(1385)، تهران، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
بهجت گیلانی فومنی، محمدتقی، جامع المسائل(1426هـ)، قم، دفتر معظمٌ له
پوراحمدی، محمدرضا و لاله پوراحمدی، شناخت حقوق(1375)، تهران، نشر نوبل
تفکریان، محمود، حقوق ثبت اسناد(1396)، شناخت دفاتر رسمی، تهران، انتشارات نگاه بیّنه
تمیمی مغربی، نعمان بن محمد، دعائم الاسلام(1385هـ)، قم، موسسه آل بیت علیه‏السلام                                 
جاسبی، منیژه و همکاران، بررسی رابطه بین میزان صمیمیت در خانواده اصلی و رضایت زناشویی زنان، مجموعه مقالات تقویت نظام خانواده و آسیبشناسی آن (1386)، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)
جزیری، عبدالرحمن، الفقه علی مذاهب الخمسه(1419هـ)، بیروت، دارالثقلین
جعفری لنگرودی، محمّدجعفر، حقوق ثبت(1356)، تهران، گنج دانش
ــــــــــــ، مقدمه عمومی علم حقوق(1375)، تهران، کتابخانه گنج دانش
جمعی از مؤلفان، مجله فقه اهل بیت علیهم‏السلام(بی تا)، قم، مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی بر مذاهب اهل بیت علیهم‏السلام
حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه(1367)، تصحیح عبدالرحیم شیرازی، تهران، مکتب الإسلامیه 
حر عاملی ، محمد بن الحسن، وسائل الشیعه(1412هـ)، بیروت، داراحیا الثرات العربی
حجتی، سیدمهدی، قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی(1384)، تهران، میثاق عدالت
حسینی دشتی، مصطفی، معارف و معاریف دایره المعارف جامع اسلامی(1379)، تهران، نشرآرایه
خطیب شربیتی، شمس‏الدین محمد، مغنی المحتاج إلی معرفه المعانی ألفاظ المنهاج(1415هـ)، بیروت، دارالمکتب العلمیه
دیانی، عبدالرسول، حقوق خانواده(1387)، تهران، آثار فکر
ساوجی، مریم، اختلاف حقوق زن ومرد دراسلام وخانواده(1371)، تهران، انتشارات مجرد
سبحانی تبریزی، جعفر، رساله توضیح المسائل(1429هـ)، قم، مؤسسه امام صادق(ع)
سیوری، مقداد بن عبدالله، کنزالعرفان فی فقه القرآن(بی­تا)، ترجمه و تصحیح عبدالرحیم عقیقی بخشایشی، قم، قدس پلاک 111 
شامییاتی، هوشنگ، حقوق جزای عمومی(1389)، تهران، انتشارات مجد
شبیری، سیدموسی، رساله توضیح المسائل(1430هـ)،  قم، مؤسسه امام صادق(ع)
شریفی، حسن،  ازدواج موقت وچالش‏ها(1390)، قم، مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیّه قم
شکری، رضا، قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی(1381)، تهران، مهاجر
شمسی، محمدابراهیم، حقوق خانواده در اخلاق و خانواده(1385)، قم، انتشارات سلوک جوان
شهری، غلامرضا، حقوق ثبت(1381)، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی
شهیدی، مهدی، تشکیل قراردادها و تعهدات(1377)، تهران، نشر حقوقدان
صبری، نورمحمّد، حقوق جزای عمومی(1395)، تهران، نشر میزان
صیادی، مهدی و جواد عرب‏عامری، متون فقه پیشرفته(1396)، تهران، نشر شریف
طاهری، حبیب‏الله، حقوق مدنی(۱۴۱۸هـ)، قم، دفتر انتشارات اسلامی
طوسی، محمد بن حسن، الخلاف(1407هـ)، قم، دفتر انتشارات اسلامی
ـــــــ، تهذیب الأحکام(1407هـ)، تهران، دارالمکتب الإسلامیه
ـــــــ، المبسوط فی فقه الامامیه(۱۳۸۷هـ)، قم، مکتبه المرتضویه
عاملی جبعی(شهید ثانی)، زین الدین بن علی بن احمد، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه(المحشّی سلطان العلماء)(1412هـ)، قم، انتشارات دفتر اسلامی حوزه علمیه قم
علّامه حلّی، حسن بن یوسف، تذکره الفقهاء(بی­تا)، قم، مؤسسه آل بیت
عمید زنجانی، عباس­علی، فقه سیاسی(1421هـ)، تهران، انتشارات امیر کبیر
عمید، حسن، فرهنگ لغت فارسی(1376)، تهران، انشارات امیرکبیر
غفاری، ایرج، مجموعه کامل محشای تحلیلی قانون حمایت خانواده(1395)، قم، حقوق امروز                                                             
فاضل لنکرانی، محمد، رساله توضیح المسائل(1426هـ)، قم
کاتوزیان، ناصر، حقوق خانواده(1371)، تهران، نشر انتشار
کاظمی، سید مهدی، قانون یار حقوق خانواده(1395)، تهران، چتر دانش
گلدوزیان، ایرج، بایسته‏های حقوق جزای عمومی(1384)، تهران، نشر میزان
محقق‏داماد، سیدمصطفی، بررسی فقهی حقوق خانواده، نکاح و انحلال آن(1382)، تهران، مرکز نشر و علوم اسلامی
مدنی، سیدجلال‏الدین، حقوق مدنی(1385)، تهران، پایدار
مطهری، مرتضی، فقه و حقوق(مجموعه آثار)(بی­تا)، قم، انتشارات صدرا
ــــــــ، نظام حقوق زن در اسلام(1391)، تهران، انتشارات صدرا
مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفایده والبرهان فی شرح ارشاد الاذهان(۱۴۰۶هـ)، قم، دفتر انتشارات اسلامی
مقصودی، منیژه، اقتباس از انسان شناسی خانواده و خویشاوندی(1386)، تهران، نشر شیرازه
مکارم شیرازی، ناصر، تعزیر و گستره آن(1425هـ)، تصحیح ابوالقاسم علیان‏نژاد، قم، انتشارات مدرسه امام علی ابن‏ابی طالب(ع)                                                   
ـــــــــــــــ، احکام بانوان(1428هـ)، تصحیح ابوالقاسم علیان‏نژادی، قم، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب(ع)
ــــــــــــــــ، استفتاءات جدید(1427هـ)، تصحیح ابوالقاسم علیان‏نژادی، قم، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب(ع)
ـــــــــــــــ، النکاح(1424هـ)، تصحیح محمدرضا حامد و مسعود مکارم، قم، انتشارات امام علی ابن‏ابی طالب(ع)
ـــــــــــــــ، رساله توضیح المسائل(1429هـ)، قم، انتشارات امام علی بن ابی طالب(ع)
منتظری، حسینعلی، معارف و احکام بانوان(1427هـ)، قم، انتشارات مبارک
موسوی‏خمینی، روح‏الله، تحریرالوسیله(1382)، تهران، انتشارات حفظ و نشر آثار
ـــــــــــــــــ، توضیح‏المسائل(1426هـ)، تصحیح مسلم قلی پور، قم، دفتر انتشارات اسلامی
موسوی، سیدمهدی، حاکمیت در اسلام یا ولایت فقیه(14۲2هـ)، ترجمه جعفر الهادی، قم، انتشارات اسلامی
 محقق‏داماد ، سیدمصطفی، قواعد فقه(1382)، چاپ پنجم، تهران، شرکت سهامی انتشار
مقدس اردبیلی، احمد، مجمع الفائده و البرهان فی شرح الارشاد الاذهان(1403هـ)، جلد12، قم، مؤسسه النشر الاسلامی
نوربها، رضا، زمینه حقوق جزای عمومی(1383)، تهران، کتابخانه گنج دانش
نیکوند، شرالله، حقوق خانواده(1393)، تهران، بهنامی
واحدی، قدرت‏الله، مقدمه علم حقوق(1386)، تهران، نشر میزان
یزدی، محمدکاظم طباطبایی، العروه الوثقی فیما تعم به البلوی(المحشی)(1419هـ)، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
یوسف‏زاده، مرتضی، حقوق خانواده(1392)، تهران، شرکت سهامی انتشار