جستاری در مبانی فقهی مشروعیت تشکیل بانک جنین و تأثیر آن بر تحکیم خانواده

نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

1 استادیارگروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی سمنان، سمنان، ایران

2 دانشجوی دکترای تخصصی فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه آزاد واحد سمنان

چکیده

امروزه ناباروری یکی از مشکلات اساسی زوجین و عامل برخی اختلافات در زندگی مشترک محسوب می‏شود. اهمیت تحکیم بنیان خانواده، استفاده از روش‏های نوین کمک باروری را می‏طلبد. تشکیل بانک جنین و در پی آن اهدای جنین به زوجین نابارور به عنوان یکی از روش‏های کمک باروری، مدت‏هاست مورد مداقه فقیهان قرار گرفته است. فقها با ارائه سه نظریه حرمت مطلق، جواز مطلق و نظریه تفکیک، جوانب این مسأله را مورد بررسی قرار داده‏اند. نگارنده ضمن ارائه نظریات موجود با توجه به اهمیت تحکیم بنیان خانواده و نقش اهدای جنین در این مهم، اباحه را حاکم دانسته و به عنوان مهم‏ترین دلیل شرعی نظریه جواز مطلق به بررسی مبانی فقهی مشروعیت اهدای جنین پرداخته است. وی عقیده دارد تشکیل بانک جنین و حکم به مشروعیت آن گام مهمی در جهت تحکیم بنیان خانواده‏هایی است که به دلیل ناباروری در آستانه فروپاشی هستند.  

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A jurisprudential Study on the Legitimacy of the “Bank of Fetus” and its Influence on the Consolidation of Family

نویسندگان [English]

  • Maryam Aghei Bajestani 1
  • Farideh Tajfar 2
1 Assistant Professor of jurisprudence and Islamic law of Islamic Azad University
2 PhD student in jurisprudence and Islamic law of Islamic Azad University, Semnan
چکیده [English]

Infertility is one of the main issues in the matrimonial life that would cause some serious discrepancy between the couples. Family consolidation requires implementing modern fertility support methods. The establishment of the embryo bank and subsequently the donation of fetus as a method of fertility has long been the subject of jurisprudence. The jurists investigating this issue present three theories namely, absolute sanctity, absolute permission and separation theory. This article presenting those theories would also investigate the foundation of the legitimacy in donating embryos from Islamic jurisprudence point of view. It believes that the establishment of the embryo bank and the jurists' support on its legitimacy is an important step in the family consolidation, especially for the family that is about to collapse as the result of infertility.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Artificial insemination
  • embryo donation
  • gamma donation
  • family law
  • embryo ban
قرآنکریم
آخوندی، محمدمهدی، زهره بهجتی اردکانی و سهیلا عارفی، «آشنایی با لقاح طبیعی، لقاح خارج رحمی و ضرورت استفاده از گامت جایگزین در درمان ناباروری»، مجموعهمقالاتاهدایگامتو جنیندردرمانناباروری(پاییز 1385)، تهران، پژوهشکده ابن‏سینا و مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‏ها
ـــــــــــــ، «آشنایی با لقاح طبیعی، لقاح خارج رحمی و ضرورت استفاده از گامت جایگزین در درمان ناباروری»، مجموعهمقالاتاهدایگامتو جنیندردرمانناباروری (تابستان1382)، پژوهشکده ابن‏سینا و مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی دانشگاه‏ها، تهران
ـــــــــــــ، «استفتائات و دیدگاه‏های مذهبی»، روش‏های نوین تولید مثل انسانی از دیدگاه فقه و حقوق(تابستان 1382)، ،مجموعهمقالات پژوهشکده ابن‏سینا ومرکزتحقیقوتوسعه علومانسانی دانشگاه‏ها، تهران
إفریقی مصری، محمد بن منظور، لسان‏العرب(1997م)، بیروت، دار صادر
بنی هاشمی ،محمد حسن،توضیح المسائل مراجع، مطابق با فتاوای دوازده نفر از مراجع معظم تقلید(1376)، قم، جامعه مدرسین
جعفری لنگرودی، محمدجعفر، مبسوطدرترمینولوژیحقوق(1388)، تهران، گنج دانش
جمعی از نویسندگان، اهدای گامت و جنین در درمان ناباروری(1384)، تهران، انتشارات سمت، چاپ اول
حرعاملی، محمدبن حسن، وسایل الشیعة الی تحصیل مسایل الشریعه(1424هـ)، بیروت، مؤسسه آل البیت لاحیاء و التراث، چاپ دوم
حسینی شریف‌، سیده فاطمه‌، حقوق کودک آزمایشگاهی و مادر جایگزین‌(زمستان 1387)، پایان‏نامه کارشناسی ارشد‌، حقوق خصوصی‌، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان‌
حکیم، سیدمحمدسعید، فقه الاستنساخ الشهری فتاوی طبیه(1420هـ)، بی‌نا، چاپ اول
خامنه‏ای، سیدعلی، اجوبهالاستفتائات(1381) تهران، انتشارات بین‏المللی الهدی، چاپ دوم
خویی، سید ابوالقاسم موسوی، المسائل الشرعیه، استفتاءات المعاملات(1421هـ)، مؤسسه احیاء آثار امام خویی، چاپ چهارم
راغب‌اصفهانی‌، حسین‌بن محمد، المفردات ‌فی ‌غریب‌القرآن‌(۱۳۳۲)، تهران، چاپ‌ محمد سید کیلانی
رضانیا معلم، محمدرضا، وضعیت حقوقی کودک ناشی از انتقال جنین، روش‌های نوین تولید مثل انسانی(1380)، تهران
سلطانی‌نسب‌، رضا، جنین‌شناسی ‌انسان‌، بررسی‌ تکامل ‌طبیعی ‌و غیرطبیعی‌ انسان(۱۳۵۶)، تهران
سیستانی، سیدعلی حسینی، المسائل المنتخبه(1425هـ)، قم، مکتب سماحه آیت الله عظمی سیدعلی سیستانی، چاپ یازدهم
صانعی، یوسف، مجمع المسائل(1382)، قم، میثم تمار، چاپ هفتم
صدوق، ابو‌جعفر‌محمد‌بن علی، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، تهران، مکتبه الصدوق
ـــــــــــــ، کتاب خصال(1403هـ)، قم، المنشورات الاسلامیه
صفایی‌، سیدحسین‌، نارسایی‌های قانون ایران درباره اهدا گامت و جنین با توجه به حقوق تطبیقی‌، اهدای گامت و جنین در درمان ناباروری‌(1385)، تهران‌، انتشارات سمت‌، چاپ دوم‌
طبری، محمدبن جریر،جامع البیان عن تأویل القرآن؛ تفسیر الطبری(بی‌تا)، قاهره، دارالمعارف
 طوسی، محمد بن الحسن، تهذیب الاحکام(1418هـ)، تهران، مکتبه الصدوق، چاپ اول
ـــــــــــــ، المبسوط فی فقه الامیه(1367)، تهران، المکتبه المرتضویه لاحیای آلاثار الجعفریه
فاضل لنکرانی‌، محمد، توضیح المسائل مراجع‌(1378)،
ـــــــــــــ، محمد جواد‌، بررسی فقهی حقوقی تلقیح مصنوعی(1387)،قم،ائمه اطهار
گروه نویسندگان، روش‏های نوینتولیدمثلانسانیازدیدگاهفقهوحقوق)تابستان 1382(، تهران، مجموعهمقالات انتشاراتپژوهشکدهابن‏سیناوسازمانمطالعهوتدوینکتبعلومانسانیدانشگاه‏ها
ـــــــــــــ، اهدایگامتوجنیندردرمانناباروری(پاییز 1385)، تهران، پژوهشکدهابن‏سیناو مرکزتحقیقوتوسعهعلوم انسانیسازمانمطالعهوتدوینکتبعلومانسانیدانشگاه‏ها
محسنی، محمد آصف، الفقه و مسائل طبیه(بی‏تا)، قم، بوستان کتاب، نشر دار المعرفه
مکارم شیرازی، ناصر، استفتائاتجدید(1387)
ـــــــــــــ، الفتاوی الجدیدة(1424هـ)، قم، مدرسه‌الامام‌علی‌بن‌ابی‌طالب، چاپ اول
موسوی خمینی، سید روح‏الله موسوی، تحریر الوسیله(1421هـ)، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول
نایب‏زاده، عباس، بررسی حقوقی روش‏های نوین باروری مصنوعی(1380)، تهران، مجد
نجفی، محمدحسن، جواهرالکلامفیشرحشرایعالاسلام(1367)، تهران، دارالکتب الاسلامیه