مطالعه‌ فقهی ـ حقوقی اذن زوج در اعمال جراحی زیبایی زوجه

نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 دانشجوی دکترای حقوق خصوصی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

طبق ق.م.ا، برای اعمال طبی باید از فرد یا ولی وی رضایت گرفت. در مراکز درمانی، متعارف است که برای انجام اعمال طبی زوجه از زوج نیز رضایت می‌گیرند. این مقاله در صدد بررسی این موضوع و حدود و ثغور آن است. در ادامه، به بررسی این مسأله پرداخته شده است که هزینه­های درمان زوجه از مصادیق نفقه‌ زوجه محسوب می‌شود یا خیر؟ و آیا مرد مکلف به پرداخت هزینه­های اعمال جراحی زیبایی زوجه است؟ یافته‌های این‌ تحقیق نشان می‌دهد زمانی که زوجه عاقل و بالغ باشد، نیازی به رضایت زوج نیست؛ اما اگر به دو وظیفه‌ ولایت و ریاست مرد بر زن و نیز تکلیف تمکین زوجه در قبال زوج خدشه‌ای وارد سازد، ممنوع است. در جراحی زیبایی، اگر زوجه بدون دلیل موجه ممانعت کند به جهت منع سوءاستفاده از حق، زوجه نیازمند اذن زوج نیست. جراحی زیبایی زوجه در جایی که با اهداف ضروری صورت بگیرد، زوج مکلف به تأدیه‌ مخارج درمان است و در موارد غیرضروری، مرد قانوناً مکلف به تأدیه‌ این قبیل مخارج نیست؛ اگرچه ممکن است عرف، اخلاق یا ملاحظات دیگر مشوّقی برای تأدیه‌ این مخارج باشد. کوتاه‏سخن این‌که ملاک تعیین نفقه‌ زوجه، علاوه بر شؤون مشارالیها، تمکن مالی، شأن و موقیعت اجتماعی زوج نیز می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An Islamic Jurisprudential-Law Study on Husband's Permission for Wife’s Cosmetic Surgery

نویسندگان [English]

  • Hamidreza Salehi 1
  • Narges Baqeri-Motlaq 2
1 Associate Professor of Law, Payame Noor University, Tehran, Iran
2 Ph.D. student of private law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

According to the Islamic Penal Code, permission is required before any medical surgery from an individual or her/his guardian. In the medical centers, it is also common to ask for the husband’s consent for his wife’s medical treatment. The present study seeks to investigate this issue as well as the restrictions of concern. The questions like whether the cost of treatment is an example of wife’s alimony or whether the husband is obliged to pay the cost of his wife’s cosmetic surgery have been considered in this research. The findings show that a mature and sane wife does not need her husband’s permission to undergo the surgery unless there is disrespect to the matrimonial duties such as husband’s superiority over wife or wife’s obedience to the husband. If the wife is prevented from surgery without due justification, she would be able to pursue her will. In case of necessity, the husband should pay the cost unless otherwise; although he may like to fund the surgery for the matter of ethic or personal purpose. The criterion for determining the alimony of the wife in addition to the aforementioned values is the financial condition, dignity and social situation of the husband.

کلیدواژه‌ها [English]

  • husband
  • Wife
  • necessary cosmetic surgery
  • unnecessary cosmetic surgery
  • husband’s superiority
  • alimony
  • treatment expenses
  • obedience of wife

عنوان مقاله [العربیة]

إذن الزوج فی عملیة التجمیل للزوجة (دراسة فقهیة ـ قانونیة)

چکیده [العربیة]

وفقا لقانون العقوبات الإسلامی لا بد من أخذ الإذن بالجراحة من المریض أو ولیه قبل البدء بالعملیة الجراحیة؛ و عادة فی المراکز الطبیة یأخذون الإذن من الزوج لإجراء العملیة الجراحیة علی الزوجة. هذه المقالة تنوی دراسة أطر و حدود هذا الموضوع.و تبحث عما إذا کانت تکالیف علاج الزوجة من ضمن نفقتها الشرعیة أم لا؟ و هل علی الرجل دفع تکالیف عملیة التجمیل؟ تشیر نتائج هذه الدراسة إلی أنه لو کانت الزوجة عاقلة و بالغة لا حاجة لإذن زوجها إلا أنه لو أخلّ عدم أخذ الإذن بالوظیفتین 1. ولایة و رئاسة الرجل علی المرأة و 2. وجوب تمکین الزوجة؛ فلیس جائزاً. و فی عملیة التجمیل لو امتنع الزوج دون أی مبرّر من العملیة؛ فمن منطلق عدم إساءة استغلال الزوج من حقه فالزوجة لا تحتاج إلی أخذ الإذن منه. و فی خصوص دفع التکالیف إذا کانت عملیة التجمیل عملیة ضروریة فعلی الزوج تسدید تکالیفها و إلا فلیس الزوج مسؤولاً عن دفع مثل هذه التکالیف قانونیاً، علی الرغم من تحفّیز الأخلاق و العرف الإجتماعی و المسائل الأخری دفع هذه التکالیف. و خلاصة القول أن المعیار فی تعیین نفقة الزوجة إضافة إلی مراعاة شأنها الإجتماعی و الإقتصادی یشمل أیضاً استطاعة الزوج الإقتصادیة و مکانته الإجتماعیة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الزوج
  • الزوجة
  • الجراحة التجمیلیة الضروریة
  • الجراحة التجمیلیة غیر الضروریة
  • رئاسة الزوج
  • تکالیف العلاج
  • التمکین
قرآن کریم
ابن‌بلبلان، محمدبن بدرالدین، أخضر المختصرات فی الفقه علی مذهب الامام احمدبن حنبل، (1421هـ)، بیروت، دارالبشائر الاسلامیه، چاپ دوم
ابن‌تراب، مریم، مبانی فقه نفقه و هزینه دارو و درمان، ‌1387، دوفصل‌نامه‌ علمی ـ ترویجی فقه و حقوق خانواده(ندای صادق)، شماره‌ 48
باقری­فرد، سعیده، حقوق زنان؛ برابری یا نابرابری، پاسخ به شبهات مسائل زنان(1386)، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه­ها
جعفری لنگرودی، محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق(1384)، تهران، انتشارات گنج‌دانش، چاپ پانزدهم
جوادی‌آملی، عبدالله، زن در آئینه‌ جلال و جمال(1392هـ)، قم، مرکز نشر اسراء، چاپ بیست و چهارم
حسینی طهرانی(علامه)، سید محمد حسین، رساله‌ بدیعه در تفسیر آیه‌ «الرجال قوامون علی النساء بما فضل الله بعضهم علی بعض و بما انفقوا من اموالهم»(1387)، دوره‌ پنجم علوم و معارف اسلام، مشهد، انتشارات علامه طباطبایی
حلی، جعفربن حسن، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام(1408هـ)، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم
دیانی، عبدالرسول، حقوق خانواده(1387)، تهران، انتشارات میزان، چاپ اول
رحیمی، حبیب­الله، محمدجواد صادقی و رضا عمانی، رضایت زوج در انجام اعمال پزشکی یا جراحی زوجه(1390)، مجله‌ علمی ـ پژوهشی حقوق خصوصی، دوره‌ هشتم، شماره‌ اول
زراعت، عباس، ترجمه وشرح العناوین(1388)، جلد دوم، تهران، انتشارات جنگل
سیستانی، سیدعلی، المسائل المنتخبه(1422هـ)، چاپ نهم، قم، انتشارات دفتر آیت­الله سیستانی
شاکری، ابوالحسن؛ مرادی کندلاتی، اسفندیار، بررسی امکان ارتکاب قتل عمدی از طریق ترک فعل در فقه و حقوق کیفری ایران(1388 پاییز و زمستان)، فقه و مبانی حقوق اسلامی، دفتر1
شجاع­ پوریان، سیاوش، مسؤولیت قراردادی پزشک در برابر بیمار(1389)، تهران، انتشارات فردوسی، چاپ اول
شفقه، محمد بشیر، الفقه المالکی فی ثوبه الجدید، دمشق، دارالقلم(1422هـ)، چاپ دوم
 شکر امرجی، عباسی ایوب؛  محمود،مسؤولیت مدنی ناشی از جراحی زیبایی(1387بهار)، فصلنامه حقوق پزشکی، سال دوم، شماره‌ چهارم
شیعاوی، وفا، المسؤولیه المدنیه للطبیب فی الجراحه التّجمیل(2008م)، جامعه مولود معمری تیزی وزو، کلیه الحقوق، العدد 24
صالحی، حمیدرضا، جراحی‌های زیبایی؛ ضرورت یا زیادت؟ قولی در ماهت تعهدات جراحان زیبایی(1390)، فصل‌نامه‌ حقوق پزشکی، سال پنجم، شماره هجدهم، پاییز90
ـــــــــ، مسئولیت مدنی ناشی از فرآیند درمان(1393)، تهران، انتشارات میزان، چاپ اول
صفایی، سیدحسین و اسدالله امامی، مختصر حقوق خانواده(1390)، تهران، نشر میزان، چاپ بیست و هشتم
 طباطبایی، سید محمدحسین، ترجمه‌ تفسیر المیزان(1423هـ)، جلد چهارم، ترجمه سیدمحمد باقر موسوی همدانی، چاپخانه‌ دفتر انتشارات اسلامی
عباسی، محمود، مسؤولیت پزشکی(1388)، تهران، انتشارات حقوقی، چاپ اول
فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل(1383)، جلد یک، قم، انتشارات امیر
الفضل، منذر، المسؤولیه الطبیه فی الجراحه التجمیلیه(1995م)، عمان، دارالثقافه للنشر و التوزیع
فیض کاشانی، محمدمحسن، مفاتیح الشرایع، بی‌جا، بی‌تا، بی‌نا
قرشی، علی اکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتاب الاسلامیه(1412هـ)، چاپ ششم
کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی، خانواده(1390)، جلد اول، تهران، شرکت سهامی انتشار، چاپ دوم
ـــــــــــ، مسؤولیت مدنی، قواعد عمومی(1387)، چاپ هشتم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، جلد اول
کاظم­پور، فاطمه و مهسا جمشیدی، «واکاوی فقه در ملاک تعیین مقدار نفقه و مصادیق آن با نگاه تطبیقی بر آرای فقهای اسلامی»(1390)، ندای صادق، دانشگاه امام صادق7، شماره‌ 55
کاظمی، محمود، «ولایت شوهر بر همسر یا مسئولیت او در برابر خانواده»(1392)، دو فصل‌نامه‌ علمی ـ پژوهشی دانش حقوق مدنی، سال سوم، شماره‌ اول
 محسنی، محمدآصف، الفقه و المسائل الطبیه(1382)، قم، انتشارات بوستان کتاب قم، چاپ اول
محقق‌داماد، سیدمصطفی، قواعدفقه، بخش مدنی(1391)، جلد1، تهران، نشر علوم اسلامی، چاپ سی و ششم
مصری، مهدی، ملاحظات شرعی، اخلاقی و قانونی اعمال جراحی زیبایی(1392)، دومین همایش بررسی ضوابط شرعی در پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران
مقدادی، محمدمهدی، ریاست مرد بر رابطه‌ زوجیت، 1387، مجله‌ نامه‌ مفید، شماره‌33
مقدس اردبیلی، احمدبن‌محمد، زبده البیان فی احکام القرآن، بی‌تا، جلد اول، تهران، المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه، چاپ اول
مکارم شیرازی، ناصر، استفتائات جدید(1375)، جلد یک، قم، مدرسه الامام علی‌بن‌ابی‌طالب
ـــــــــــ، شرح آیات منتخب قرآن کریم(1387)، انتشارات تابان، چاپ سوم
موسوی خمینی، روح­الله‌، تحریرالوسیله(1385)، جلد2، تهران، مؤسسه‌ تنظیم و نشر آثار امام خمینی
نادیه محمد، قزمار، الجراحه التّجمیلیه، الجوانب الشرعیه و القانونیه(1431هـ)، عمان، دارالثّقافه للنّشر والتّوزیع، الطبعه الاولی
نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام(1404هـ)، جلد43، چاپ هفتم، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی
نیازی، قدرت‌الله و علی رمضانی، «معیار نفقه‌ زوجه»(1395)، دوفصل‌نامه‌ علمی ـ ترویجی فقه و حقوق خانواده(ندای صادق)، سال بیست و یکم، شماره‌ 65
یزدیان جعفری، جعفر، «بررسی جرم خودداری از کمک به افراد در معرض خطر»، 1393، فصل‌نامه‌ حقوق پزشکی، سال هشتم، شماره‌ سی‌و‌یکم، زمستان93
Rouge, Daniel ـ Arbus, Louis ـ Costagliola, Michel, Responsabilité médicale de la chirurgie a l’esthétique, 1992, Ar nette, Paris
Mémeteau, Gérard, Cours de droit médical, Les études Hospitalières, 2001, Bordeaux: Edition 38