سیاست‏ های کلان فرهنگی خانواده در پرتو اموزه های دینی

نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

1 دانش‏ آموخته کارشناسی ارشد فقه و حقوق خانواده دانشگاه امام صادق(ع) پردیس خواهران، ایران، تهران

2 دانشیار گروه فقه و حقوق اسلامی دانشگاه امام صادق(ع) پردیس خواهران، تهران، ایران

چکیده

مهم‏ترین بخش از مسائل عمده کشورها بخش فرهنگی است. باتوجهبهاهمیتونقشفرهنگوهمچنینضعف‏هاوخلأهایاخلاقیوفرهنگیموجوددرجهانامروزوتأکیدبیشازپیش مقام معظم رهبری،اندیشهگرانوسازمان‏هایفرهنگیبرتوسعهفرهنگیدردهه‏های اخیرورونداجتنابناپذیرآن،توسعهفرهنگیدردنیایکنونیضروریوگریزناپذیربهنظر میرسد. از طرف دیگر، خانواده به عنوان مهم‏ترین نهاد اجتماعی، دارای سیاست‏های کلان فرهنگی مانند تولید مثل و ازدیاد جمعیت، کاهش نرخ طلاق و افزایش نرخ ازدواج پایدار، تحکیم و تعالی خانواده و ارتقای سطح فرهنگی و تربیتی اعضای خانواده می­باشد که باید مورد توجه و بررسی قرار بگیرد. سؤال اساسی در مقاله حاضر این است که فقه چه نقش مؤثری در توسعه سیاست­های کلان فرهنگی خانواده  که به آن اشاره شد، می‏تواند داشته باشد؟ بررسی و تحلیل آموزه‏های دینی در روابط خانوادگی نشان می­دهد که در فقه به سیاست­های کلان خانواده توجه شده است و بدون شکاحکام و قوانینی که به واسطه علم فقه از متون دینی استنباط می شود،عاملی شده تا جامعه و تمدن اسلامی شیوه زندگی مستقل را دارا شود و از فرهنگی پویابرخوردار گردد. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Macro-cultural Policies of Family in the Light of Religious Teachings

نویسندگان [English]

  • fateme sorkhhesary 1
  • Faeze Azimzadeh Ardebili 2
1 student
چکیده [English]

Culture is a significant structural component in every society. As there is  weakness of moral behavior as a cultural defect in the world, that has been the most concerns of Iran’s Supreme Leader as well as culture elites, considering the issue of culture and cultural development  is inevitable. Family, the essential institution with macro-cultural impact on society, is the core subject. On the other hand, the macro-cultural policies of family such as reproduction, population growth, reducing divorce rates, increasing the rate of permanent marriage, consolidation, and transcendence as well as promoting the level of education and culture in the family should be scrutinized. In the meantime, the influence of the Islamic jurisprudence on the macro-cultural policies of family, that is the question of this research, is undoubtedly significant. The results of this study shows that establishment of relationship between family and national and religious culture, constructive interaction of family with scientific and educational institutions, correspondence between behavioral and verbal patterns and those of family, family closeness with knowledge increasing tools such as books, especially those of Islamic jurisprudence, can provide the basis for cultural and intellectual development of family and ultimately community .The rules and regulations derived from the Islamic jurisprudence further contribute to the formation of an independent Islamic lifestyle as well as a dynamic culture.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                           

کلیدواژه‌ها [English]

  • Culture
  • cultural development
  • macro-cultural policies
  • consolidation and transcendence in family

عنوان مقاله [العربیة]

السیاسات الثقافیة العامة للأسرة علی ضوء التعالیم الدینیة

چکیده [العربیة]

تعتبر الثقافة و الشؤون الثقافیة من أهم المسائل العامة لکل بلد؛ وذلک نظراً لأهمیتها و دورها الهامّ فی العالم الحالی و العصر الراهن وبسبب وجود مواطن الضعف و الفراغات الأخلاقیة، إضافة إلی تأکیدات سماحة قائد الثورة المتزایدة و اهتمام المفکرین و المراکز الثقافیة بهذا الموضوع فی السنوات الأخیرة والتطوّر الثقافی فی الظروف الراهنة فی العالم یبدو أنه أمرا ضروریا لا یمکن تجاهله. ومن جهة أخری دور الأسرة بصفتها أهم نظام إجتماعی وصاحبة القرار فی السیاسات الثقافیة العامة مثل سیاسة الإنجاب و زیادة النسل و تقلیص نسبة الطلاق و رفع نسبة الزواج المستقر وفی تعزیز و تنمیة الأسرة و رفع مستواها الثقافی و التربوی لأعضاء الأسرة ،یجب أن تکون موضع إهتمام ودراسة. السؤال الرئیسی لهذه المقالة هو: ماهو دور الفقه البناء فی توسیع السیاسات الثقافیة العامة المذکورة آنفاً؟ تشیر النتائج الی أن ارتباط الأسرة بالثقافة الوطنیة و الدینیة العریقة، والمعاملة البناءة للأسرة مع المراکز العلمیة والتعلیمیة، وقرب الأسر من الوسائل تطویر المعرفة مثل الکتاب وخاصة الکتب الفقهیة والتی تستطیع بدورها أن تکون الأرضیة المناسبة لتنمیة والرقی الثقافی والفکری للأسرة فی النهایة. لا شک أن التعالیم الدینیة والأحکام و القوانین التی قد أُستنبطت من علم الفقه من النصوص الدینیة، تستطیع أن تکون عاملاً فی تمتّع المجتمع و الحضارة الإسلامیة بأسلوب متمیز للحیاة و أن یحظی بثقافة نشطة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الثقافة
  • التطوّر الثقافی
  • السیاسات الثقافیة العامة
  • تعزیز و تنمیة الأسرة
قرآن کریم
اصفهانی، فاضل هندی، محمد بن حسن، کشف اللثام و الأبهام عن قواعد الأحکام(1416هـ)، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به حوزه علمیه قم، چاپ اول
بحرانی، آل عصفور، یوسف بن احمد بن ابراهیم، الحدائق الناضره فی احام العتره الطاهره(1405هـ )، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،  چاپ اول
بستان(نجفی)، حسین، اسلام و جامعه‏شناسی خانواده(1387)، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ سوم
جمعی از نویسندگان داخلی و بین‏المللی، خانواده و جهانی شدن(1386)، تهران، انتشارات انجمن اولیا و مربیان، چاپ اول
چراغی کوتییانی، اسماعیل، خانواده، اسلام و فمینیسم: تبیین رویکرد اسلام و فمینیسم به کارکردهای خانواده(1389)، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ اول
حق‏شناس، جعفر، آسیب‏شناسی خانواده(1388)، تهران، مرکز امور زنان و خانواده ریاست جمهوری، چاپ اول
حلی (علامه)، حسن بن یوسف مطهر اسدی، نهایه الأحکام فی معرفه الأحکام(1419هـ)، قم، مؤسسه آل البیت علیهم‏السلام، چاپ اول
حلی (محقق)، نجم الدین، جعفر بن حسن، شرائع الأسلام فی مسائل الحلال و الحرام(1408هـ )، قم، مؤسسه اسماعیلیان، ، چاپ دوم
خوانساری، سید احمد بن یوسف، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع(1405هـ) ، قم، مؤسسه اسماعیلیان،  چاپ دوم
خویی، سیدابوالقاسم موسوی، صراط النجاه(محشی)(1416هـ )، قم، مکتب نشر المنتخب، چاپ اول
زنجانی، سید موسی شبیری، کتاب النکاح(1419هـ)، قم، مؤسسه پژوهشی رای پرداز، چاپ اول
سبزواری، سید عبد الأعلی، مهذب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام(1413هـ)، قم، مؤسسه المنار، چاپ چهارم
سهراب‏زاده، مهران، فرهنگنامه آسیب‏های اجتماعی(1389)، تهران، انتشارات جامعه‏شناسان، چاپ اول
شیرازی، قدرت الله انصاری، موسوعه احکام أطفال و أدلتها(1429هـ)، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام، چاپ اول
مکارم شیرازی، ناصر، کتاب النکاح(1424هـ)، قم، انتشارات مدرسه امام علی بن طالب، چاپ اول
صباغ پور، علی اصغر، «توسعه فرهنگی و ساختار توسعه ایران»(1385)، تهران، فصلنامه راهبرد، مرکز تحقیقات استراتژیک، شماره42، پاییز و زمستان
عاملی، حر، محمد بن حسن، تفصیل وسائل‏الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه(1409هـ )، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، چاپ اول
عاملی، شهید ثانی، زین الدین بن علی، مسالک الأفهام الی تنقیح شرائع الأسلام(1413هـ)، قم، مؤسسه المعارف الأسلامیه، چاپ اول
عمید، حسن، فرهنگ عمید(1382)، تهران، امیر کبیر، چاپ بیست و ششم
کربلایی، محسن، زن و بازیابی هویت حقیقی(گزیده بیانات حضرت آیت الله العظمی سید علی خامنه‏ای)(1390)، تهران، انتشارات انقلاب اسلامی، چاپ سوم
 
گلپایگانی، سید محمد رضا موسوی، الدرالمنضود فی احکام الحدود(1412هـ)، قم، دارالقران الکریم، چاپ اول
گیلانی، فومنی، محمدتقی بهجت، جامع المسائل(1426هـ)، قم،دفتر معظم له، چاپ دوم
مرکز صهبا، دغدغههای فرهنگی(شرح مزجی یکی از بیانات مقام معظم رهبری در سال 1373 با استفاده از دیگر بیانات معظم له)(1391)، قم، مؤسسه جهادی، چاپ هجدهم
موسوی خمینی، سید روح الله موسوی، تحریرالوسیله(1409هـ)، قم، مؤسسه مطبوعات دارالعلم، چاپ اول
موسی‏پور، نعمت الله، جامعه و فرهنگ(مجموعه مقالات)(1380)، تهران، انتشارات آرون، چاپ دوم
نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام فی شرح شرائع الأسلام(1404هـ)، داراحیاء التراث العربی، چاپ هفتم
 
منابع اینترنتی
http:// imamـ khomeini.ir
http://farsi.khamenei.ir