کفائت در عقد نکاح از نظر فریقین

نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

1 استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی دانشگاه ایلام

2 دانشجوی دکتری فقه و حقوق اسلامی دانشگاه تهران

چکیده

کفائت در نکاح، مماثلت، هم‌شأنی و همتایی زوجین در برخی امور است. در مورد مصادیق و معیارهای کفائت در نکاح، میان فقهای امامیه و نیز اهل سنت اختلاف نظر وجود دارد. مشهور فقهای امامیه، ملاک کفائت و هم‌شأنی زن و مرد را اسلام و ایمان به معنای اعتقاد به امامت ائمه دوازده ‌گانه علیهم ‌السلام می ‌دانند؛ چنان‌که از دیدگاه گروهی دیگر، تنها اسلام به معنای عام آن، شرط کفائت است. برخی هم آن را عبارت از اسلام، ایمان و توان پرداخت نفقه دانسته ‌اند. اما اکثر فقهای عامه، علاوه بر تساوی زوجین در اسلام، نسب، حریّت و حرفه، تساوی زن و مرد از حیث سلامت و عیوب مجوز فسخ نکاح را از معیارهای کفائت تلقی کرده ‌اند.
مقاله حاضر در صدد پاسخ‌گویی به این سؤال است که حقیقتاً چه اموری می‌توانند مصادیق کفائت در نکاح در دین مقدس اسلام باشند؟ با بیان دیدگاه‌ ها و ادله فقهای امامیه و اهل سنت و نقد آن‏ها این نتیجه بدست می ‏آید که غیر از «اسلام» به معنای عام آن، هیچ معیار دیگری در کفائت شرط نیست. اموری مثل نسب، حریت و شغل، از دیدگاه مذاهب چهارگانه شرط لزومند نه شرط صحت نکاح، و از دیدگاه فقهای امامیه، نه شرط لزومند و نه شرط صحت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Equality (Peer) in Marriage Contract in Both Sonni and Shiia Sects

نویسندگان [English]

  • Taher Alimohammadi 1
  • Khaled Nabiniya 2
1
2
چکیده [English]

Peer in marriage contract is defined as equality and similar dignity of spouse in some issues. There is a difference of opinion among Imamiya jurists and also the Sunnite scholars concerning the issues and criterion of equality in marriage. Reputed Imamiya jurists consider Islam & belief in the Imamate of the twelve Imams (PBUT) to be the criterion for the equality and similar ranking of the man and the woman. Yet, from the perspective of another group, only Islam in its broadest sense of the word is the only condition required. Still others believe that Islam, faith, and the ability to pay alimony is enough to elaborate the term kefaat (peer). In addition to the equality of spouses in Islam, most of the general jurists consider parentage, liberty and career, equality between men and women -in terms of health and defect- for the termination of the marriage (contract) as criterion for equality.
This paper seeks to answer to this question: ‘Indeed, what issues can be the examples of equality in marriage in Islam?’ By expressing the opinions and reasons of both Imamiya jurists and Sunnite scholars and their critiques that other than “Islam” in the broadest sense of the word, no other criterion is a condition for equality. This conclusion can be formed that affairs such as parentage, liberty and occupation, from the viewpoint of the four religions, are the necessary conditions, and are not the condition of the validity of marriage and from Imamiya jurists’ point of view they are neither a condition for (marriage) nor a condition for the validity thereof.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Couples’ equality
  • validity of marriage contract
  • necessary condition
  • equal rank
  • Islam
  • faith

مراجع

  • قرآن کریم
  • ابن­ابی­جمهور، محمد بن علی احسائی، عوالی اللئالی، قم، سیدالشهداء، 1405هـ، چاپ اول
  • ابن حمزه طوسی، محمد بن علی، الوسیله الی نیل الفضیله، قم، مکتبه آیت الله المرعشی النجفی، 1408هـ، چاپ اول
  • ابن منظور (افریقی مصری)، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، مؤسسه النشر الأعلمی للمطبوعات، 1426هـ، چاپ اول
  • ابوالبرکات، سیدی احمد الدردیر، الشرح الکبیر، دار احیاء الکتب العربیه- عیسی البابی الحلبی و شرکاء، بی­تا
  • اردبیلی (محقق اردبیلی)، احمدبن محمد، زبده البیان فی احکام القرآن، تهران، کتابفروشی مرتضوی، بی‌تا، چاپ اول
  • بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره، تحقیق محمدتقی ایروانی ـ عبدالرزاق مقرم، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، 1405هـ، چاپ اول
  • بکری بغدادی (شیخ مفید)، محمد بن نعمان، المقنعه، قم، نشر الاسلامی، 1410هـ، چاپ دوم
  • بهوتی، منصور بن یونس، کشاف القناع عن متن الاقناع، تحقیق ابوعبدالله محمد حسن اسماعیل، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1418هـ، چاپ اول
  • تمیمی مغربی، نعمان بن محمد، دعائم الاسلام، مصر، دارالمعارف، 1385هـ، چاپ دوم
  • جبعی عاملی، زین­الدین بن علی، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، بی­تا
  • ــــــــــ، مسالک ­الافهام فی شرح شرایع­الاسلام، تحقیق گروه پژوهش مؤسسه معارف اسلامی، قم، مؤسسه المعارف الاسلامی، 1413هـ، چاپ اول
  • جزیری، عبدالرحمن، الفقه علی المذاهب الاربعه، بیروت، دارالفکر، 1409هـ، چاپ اول
  • جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح تاج اللغه و صحاح العربیه، تحقیق احمد عبدالغفور عطار، بیروت، دارالعلم للملایین، 1410هـ، چاپ اول
  • حسینی جرجانی، أمیر ابوالفتوح، آیات الاحکام، تحقیق میرزا ولی­الله اشراقی سرابی،تهران، انتشارات نوید، 1404هـ، چاپ اول
  • حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مؤسسه آل­البیت(ع)، 1409هـ، چاپ اول
  • حطاب رعینی، محمدبن محمدبن عبدالرحمن مغربی، مواهب الجلیل لشرح مختصر خلیل، تحقیق زکریا عمیرات، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1416هـ، چاپ اول
  • حلی(علامه)، حسن بن یوسف، تذکره الفقهاء، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، 1388هـ، چاپ اول
  • ـــــــــ، قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام، گروه پژوهش دفتر انتشارات اسلامی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1413هـ، چاپ اول
  • حلی (ابن ادریس)، محمد بن منصور، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1368
  • حلی (محقق)، نجم­الدین جعفر بن حسن، شرائع الأسلام فی مسائل الحلال و الحرام، عبدالحسین بقال، قم، مؤسسه اسماعیلیان، 1408هـ، چاپ دوم
  • دسوقی، شمس الدین محمد عرفه، حاشیه الدسوقی علی الشرح الکبیر، دار اجیاء الکتب العربیه، بی­تا
  • راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان داوودی، بیروت، دارالقلم و دارالشامیه، 1416هـ (1996م)، چاپ اول
  • رافعی قزوینی شافعی، عبدالکریم، العزیز(شرح الوجیز) المعروف بالشرح الکبیر، بیروت، دارالکتب العلمیه، بی­تا، چاپ اول
  • زحیلی، وهبه، الفقه الأسلامی و أدلته، دمشق، دارالفکر، 1404هـ، چاپ اول
  • زرکشی، محمد بن عبدالله، شرح الزرکشی علی مختصر الخرقی، ریاض، مکتبه العبیکان، 1413هـ، چاپ اول
  • سبحانی تبریزی، جعفر، نظام النکاح فی الشریعه الأسلامیه الغرّاء، قم، مؤسسه الامام الصادق7، بی­تا
  • سبزواری نجفی، محمدبن حبیب­الله، ارشادالاذهان الی تفسیرالقرآن، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، 1419هـ، چاپ اول
  • سرخسی، شمس­الدین، المبسوط، بیروت، دارالمعرفه، 1414هـ، چاپ اول
  • سعدی، ابوحبیب، القاموس الفقهی لغهً و اصطلاحاً، دمشق، دارالفکر، 1408هـ، چاپ دوم
  • شافعی صغیر، شمس­الدین محمّد بن ابی­العباس، نهایه المحتاج الی شرح المنهاج، بیروت، دارالفکر، 1404هـ، چاپ اول
  • شربینی، محمد بن احمد، مغنی المحتاج، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1377هـ.
  • طباطبایی، سید محمّد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، 1973م، چاپ اول
  • طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر جوامع الجامع، ترجمه ابوالقاسم گرجی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم، 1377، چاپ اول
  • ـــــــــــ، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمه محمدجواد بلاغی، تهران، انتشارات ناصرخسرو، 1372، چاپ سوم
  • طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تهران، نشر فرهنگ اسلامی، 1408هـ، چاپ دوم
  • طوسی، محمد بن حسن، تهذیب­الأحکام فی شرح المقنعه للشیخ المفید، تهران، دارالکتب الأسلامیه، 1365، چاپ چهارم
  • ـــــــــ، الخلاف، قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1407هـ، چاپ دوم
  • ـــــــــ، المبسوط فی فقه الأمامیه، تحقیق محمدتقی کشفی، تهران، المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه، 1387هـ، چاپ سوم
  • فاضل هندی، محمد بن حسن بن محمد اصفهانی، کشف اللثام والابهام عـن

قواعدالاحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1416هـ، چاپ اول

  • فیض کاشانی، محمد محسن بن مرتضی، الاصفی فی تفسیر القرآن، محمدحسین درایتی ـ محمدرضا نعمتی، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1418هـ، چاپ اول
  • ـــــــــــ، مفاتیح الشرایع، قم، مجمع الذخائر الاسلامیه، 1401هـ، چاپ اول
  • کاسانی، علاءالدین ابوبکربن مسعود، بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع، پاکستان، المکتبه الحبیبیه، 1409هـ، چاپ اول
  • کرکی، علی­بن حسین، جامع­المقاصد فی شرح ­القواعد، گروه پژوهش مؤسسه آل البیت علیهم­السلام، قم، مؤسسه آل­البیت لإحیاءالتراث، 1414هـ، چاپ دوم
  • کلینی، محمد بن یعقوب، اصول الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1365، چاپ چهارم
  • کوفی، محمد بن محمد بن اشعث، الجعفریات (الأشعثیات)، تهران، مکتبه نینوی الحدیثه، بی­تا
  • مالک بن انس،المدونه الکبری، روایه الامام سحنون بن سعید التنوفی عن الامام عبدالرحمن بن القاسم عتقی عن الامام مالک، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1323هـ
  • مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، بیروت، مؤسسه الطبع و النشر، 1410هـ، چاپ اول
  • مدنی تبریزی، یوسف، تکلمه الوسیله فی احکام النکاح و الطلاق، قم، بی­نا، بی­تا
  • مغنیه، محمدجواد، الفقه علی المذاهب الخمسه، بیروت، دار التیار الجدید، 1421هـ، چاپ دهم
  • مکارم شیرازی، ناصر، الأمثل فی تفسیر کتاب­الله المنزل، قم، مدرسه أمام علی بن ابی طالب(ع)، 1421هـ، چاپ اول
  • نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام فی شرح شرایع­الأسلام، تحقیق عباس قوچانی و علی آخوندی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1404هـ، چاپ هفتم

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار