حق تابعیت اطفال حاصل از ازدواج زنان ایرانی و مردان خارجی

نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی؛ عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق ع

2 دکترای حقوق خصوصی؛ معاون حقوقی نهاد ریاست جمهوری

چکیده

تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنانایرانی با مردان خارجی، یکی از چالش‌های مهم حقوقی ایران است. با توجه به حکم مندرج در بند 4 ماده 976 قانون مدنی، بر مبنای قیاس اولویت، فرزند متولد از مادر ایرانی در ایران را باید ایرانی تلقی نمود، لکن این برداشت خلاف تفسیر منطقی از قانون می‌باشد. راهکار پیش‌بینی شده در قانون «تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی» مصوب 1385، با توجه به عدم ثبت قانونی غالب این ازدواج‌ها و نیز بی‌تابعیتی برخی مردان خارجی یا عدم حضور فعلی ایشان در ایران نتوانسته است به رفع مشکل بینجامد. لذا باید به دنبال یافتن پاسخ این پرسش بود که تابعیت طفلی که با سرپیچی والدینش از قوانین مربوط به ازدواج با اتباع بیگانه متولد شده، چگونه خواهد بود؟ 
در پاسخ به این پرسش، مقالات بسیاری به رشته تحریر درآمده‌اند که غالباً به بررسی مفاهیم تابعیت، بی‌تابعیتی یا تابعیت مضاعف می‌پردازند. مقاله حاضر در مقام یافتن پاسخی کاربردی جهت رفع مشکل بی‌تابعیتی از کودکان مورد بحث می‌باشد. لذا نخست از توضیح مختصری پیرامون موضوعات پیش گفته بهره برده، سپس الزام‌های بین‌المللی ایران را در ارتباط با موضوع مورد بحث مطرح می‌کند و خلأ‌های قانونی را بر‌می‌شمارد و سرانجام  به بیان اصلاحات پیشنهادی در قانون مدنی می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Citizenship Rights to Children Born to Iranian Mothers and Non-Iranian Fathers

نویسندگان [English]

  • Atefe Abassi 1
  • Fatemeh Bodaghi 2
چکیده [English]

The citizenship of offspring born to Iranian mothers and non-Iranian fathers is one of the challenges of Iranian law. Despite the passing of Article 976 of the Iranian Civil Code which governs Iranian citizenship to offspring of Iranian women who are married to non-Iranian men, this law which was ratified in 1385, has remained uncompromised until now.
The majority of such marriages is often characterised by one or more of the following conditions: the marriage is not registered in an official bureau; the foreign father does not hold any citizenship; or the parents do not reside in Iran. As a result, the implementation of the law can present considerable challenges and, in any case, the law cannot be implemented fairly. Thus the following question arises: what nationality should such children acquire, children whose parents ignored the impending realities of a mixed marriage and whose mothers did not consider the implications and the potential conflict resulting from marriage to a foreign national? More research is currently being conducted on the nationality of offspring born to Iranian mothers and non- Iranian fathers, as well as on the concepts of nationality, dual nationality and statelessness.
The present article attempts to find solutions to the problem of such children’s status as stateless citizens. Taking into consideration Iran’s obligation to international law, the writers propose some amendments to the Iranian civil code.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nationality
  • Marriage
  • Iranian mother and non- Iranian father
  • dual nationality
  • stateless citizens

عنوان مقاله [العربیة]

حق تجنّس أطفال المرأة الإیرانیة من الزوج الأجنبیّ

چکیده [العربیة]

یعتبر حق تجنَس اطفال المرأة الإیرانیة من الزوج الأجنبی من التحدیات المهمة فی النظام الحقوقی الإیرانی، نظراً للحکم المدرّج فی الفقرة الرابعة من مادة 976 فی القانون المدنی القائم على أساس قیاس الأولویة یجب اعتبار الطفل المولود من أم ایرانیة وفی ایران ایرانیاً،مع أن هذا الانطباع مخالف للتفسیر المنطقی للقانون. و التدابیر المتخذة فی قانون " تحدید مصیر جنسیة الطفل المولود من أم ایرانیة و أب أجنبی " و المصادق علیه عام 2006م، لم تتمکن بعد من حل هذه المشکلة، ذلک أن أغلبیة هذه الزیجات لم یتم تسجیلها قانونیاً، وکون الزوج غیر محدد الجنسیة أو بسبب عدم تواجده حالیا فی ایران. و من هذا المنطلق، ینبغی البحث عن اجابة هذا السؤال المطروح: " ما هو مصیر جنسیة الطفل المولود بسبب عدم امتثال والدیه للقوانین المرتبطة بالزواج من الأجانب ". فی الإجابة على هذا التساؤل دُونت الکثیر من المقالات التی تتناول معظمها مجال دراسة مفاهیم التجنَّس أو عدم امتلاک ای جنسیة و الجنسیة المزدوجة. والمقالة التی بین ایدیکم تبحث عن حل عملی لمشکلة الأطفال هؤلاء، لذا تبدأ بالاستعانة من بعض التوضیحات الموجزة فی هذا الصدد، ثم تطرح الالتزامات الدولیة فی ایران، و المرتبطة بموضوع البحث، معددة أنواع الخلأ القانونی الموجود، و اخیراً تتطرق الی تبیین الاصلاحات المقترحة فی القانون المدنی.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • التجنَّس
  • الأم الإیرانیة
  • الأب الأجنبی
  • الجنسیة المزدوجة
  • غیر محدد الجنسیة