معناشناسی معروف در قرآن و رابطه آن با حقوق زن در خانواده

نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

1 دکتری علوم قرآن و حدیث ؛ استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

2 دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی گرایش حقوق خانواده؛ استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

چکیده

«معروف» وا‍‍‍‍‍ژه‌ای است برای معرفی کارهای نیک در قرآن کریم که هر گونه طاعتی را در برمی‌گیرد. عرف و معروف بیش از 40 بار در قرآن به کار رفته است و بیشتر شامل بخش های حقوقی قرآن می شود. بیش از پنجاه درصد از این موارد مربوط به حقوق زن در نظام خانواده است. مقاله حاضر با استفاده از معنی‌شناسی ساختگرا (روابط معنایی در سطح واژه) واژه معروف را مورد تحلیل قرار داده است. تقابل این واژه با واژه‌های «نکر»، «منکر» و «جهل» نشان می‌دهد که معروف و عرف در بیان قرآن کریم به معنای شناخته شده، نیکو و امر منطبق بر طبع، شرع و عرف خردمندانه عمل کردن است. موارد کاربرد این واژه در قرآن کریم همچنین نشان می‌دهد که در بعضی آیات، حقوق زنان در زندگی مشترک به صورت کلی و مطلق، با این واژه بیان‌شده و گاه تامین نیازهای اقتصادی و گاهی دیگر، ‌‏نوع رفتار و معاشرت با زنان با این واژه تبیین گردیده است. قید «معروف» در آیات مذکور بیانگر آن است که کلیه حقوق زن در نظام خانواده باید مقبول طبع، عقل، شرع، عرف و فرهنگ جامعه باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Semantic of The Term M'aroof in The Holy Quran and Its Relevance to Women's Rights in The Family

نویسندگان [English]

  • Tayebeh Akbari-Rad 1
  • Fahimeh Malekzadeh 2
چکیده [English]

The word m‘aroof (righteous deed) in the Holy Quran denotes the manifest action of good deeds and includes all kinds of obedience. The words ‘urf (custom) and m‘aroof occur more than forty times in the Holy Quran, mostly in the legal passages. More than half of these relate to women's rights in the family. Utilising the structural semantic (i.e. the semantic relationships at word level), the present article analyses the word m‘aroof. The contrast of this word with nakr and munkar (reprehensible or execrable deed) and jahl (ignorance) demonstrates that m‘aroof and ‘urf in the Holy Quran mean “widely known”, “good”, “an action in accordance with nature, religious law (shar’) and custom (‘urf)” and “acting wisely.”
The word m‘aroof in the Holy Quran shows that in some verses women's rights in married life as well as their financial and other needs and ways of treating them are understood in a general and absolute way. The usage of this word in the Holy Quran indicates that all women's rights within the family should be established and observed in accordance with nature, logical reasoning, Islamic law, custom and culture of the society in question.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Women
  • Family
  • m‘aroof (righteous deed)
  • ‘urf (custom)
  • Rights

عنوان مقاله [العربیة]

علم دلالة لفظ " المعروف " فی القرآن و علاقته بحقوق المرأة فی الأسرة

چکیده [العربیة]

إن لفظ المعروف فی القرآن الکریم یدل على الحسنات و الأعمال الطیبة التی تشمل على أی نوع من الطاعة. و تکرر إستخدام کلمة " العرف " و" المعروف " اکثر 40 مرة فی القرآن، وتشمل معظمها على المواضیع الحقوقیة فیها، و ترتبط اکثر من 50% من هذه المواضیع بحقوق المرأة فی نظام الأسرة. و تتناول هذه المقالة تحلیل مفهوم "المعروف" على اساس علم التعریف القائم على البنیة اللفظیة (دراسة علاقات الدلالة اللغویة على صعید الألفاظ و المفردات ". إن تقابل هذا المفهوم مع مفاهیم "النکر" و " المنکر" و "الجهل " یشیر الى ان " المعروف " و "العرف " من التعابیر المذکورة فی القرآن للأمور المتعارف علیها، و الأعمال الحسنة المنطبقة مع الفطرة و الشریعة و العرف تدلان على التصرف بحکمة. وقد تم عرض الامثلة العملیة فی القرآن الکریم و خاصة فی بعض الآیات التی توضح حقوق المرأة بشکل عام فی الحیاة الزوجیة، و یقصد بها تأمین الاحتیاجات الاقتصادیة للمرأة، وفی بعض الاحیان تبین طریقة السلوک و التصرف معها. إن ذکر لفظ " المعروف " المنصوص فی الآیات المذکورة تدل على ان کافة حقوق المرأة فی نظام الأسرة یجب ان تکون متناسبة مع الفطرة و العقل البشری و الشریعة و ثقافة المجتمع.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • المرأة
  • الأسرة
  • المعروف
  • الحقوق
  • العرف
  • علم دلالة الألفاظ