مقرری ماهانه و جایگاه آن در نظام حقوقی ایران

نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسنده

دکتری حقوق خصوصی؛ مدرس دانشگاه امام صادق ع و دانشگاه تقریب مذاهب اسلامی و دادیار دادسرای عمومی و انقلاب تهران

چکیده

نظام حقوقی ایران برای نخستین بار، به موجب ماده 11 قانون حمایت خانواده مصوب 15/11/1353، نهاد جدیدی را به رسمیت شناخت که به مقرری ماهانه شهرت یافت. از همان ابتدای تصویب این ماده، مباحث تئوریک و کاربردی بسیاری پیرامون ماهیت و مبنای این نهاد، در جامعه حقوقی کشور مطرح و منجر به ارائه دیدگاه‌هایی متفاوت در این زمینه شد. به ویژه با پیش‌بینی برخی نهادهای مالی در قوانین مصوب بعدی، وضعیت حقوقی ماده مزبور با ابهامات بیشتری مواجه گشت. قضات محاکم نیز از همان ابتدای تصویب این مقرره، به دیده تردید در آن نگریسته، از حکم موضوع آن استقبال چندانی ننمودند. مقاله حاضر با بررسی ماهیت این نهاد، تحقیق در مبنای آن و نیز مداقه در مصوبات بعدی قانون‌گذار، مشخص می‌سازد که در میان متون دینی و آرای فقهای امامیه، می‌توان به مبنایی برای آن ‌ دست یافت، علاوه بر آن در نظام حقوقی ایران این نهاد تاکنون توسط قوانین بعدی نسخ صریح یا ضمنی نشده و از سوی شورای نگهبان نیز خلاف شرع اعلام نشده است. لذا می‌تواند در وضعیت کنونی هم مورد توجه قضات در محاکم قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Position of The Regular Payment at The Time of Divorce in The Iranian Legal System

نویسنده [English]

  • Farideh Shokri
چکیده [English]

According to article 11 of the Family Protection Law (passed on 15.11.1353), the Iranian legal system for the first time approved a new legal scheme called Regular (Monthly) Maintenance Payments in case of divorce. Since its approval, the scheme has given rise to extensive debate, both theoretical and applied, among members of the county’s legal community, who presented a variety of viewpoints.
As some financial bodies rightly predicted, the legal position of this scheme, in the light of subsequently approved rulings was fraught with ambiguity.
Since its inception, the scheme was met with considerable doubts on the part of judges, who did not welcome its approval.
The present article examines the nature of the above mentioned scheme (Regular (Monthly) Maintenance Payments) and clarifies the rationale behind its approval. It then proceeds to a critical analysis of the Iranian legal system as a whole and, following a review of the legal systems of other countries, it highlights the necessity of such a scheme and its importance within the Iranian legal system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Family Protection Law
  • Divorce
  • regular maintenance payments
  • fair equivalent remuneration (ujrat ul-mithl)
  • free gift (nahila)
  • alimony (nafaqa)

عنوان مقاله [العربیة]

البدل الشهری عند الطلاق و مکانته فی نظام القانون الایرانی

چکیده [العربیة]

اقرَ نظام القانون الایرانی لاول مرة طبق مادة 11 من قانون حمایة الأسرة المصدق رسمیا فی تاریخ 15/11/1353ش (1974م) أساس قانونی جدید المعروف باسم البدل الشهری. و قد طرحت منذ بدایة تصویب هذه المادة مواضیع نظریة و عملیة کثیرة حول ماهیت و أساس هذا التنظیم فی رابطة الحقوقیین، و هذا الامر أدى إلى عرض وجهات نظر مختلفة فی هذا المجال. و تعرضت هذه المادة الحقوقیة المذکورة لإلتباس أکثر خاصة بعد التدابیر المتخذة من قبل بعض المصادر المالیة المعتمدة فی القوانین المصوبة اللاحقة. و قد نظر الیها قضاة المحاکم منذ بدایة تصویب هذه المادة نظرة شک و تردد، ولم تکن موضع ترحیبهم.
و توضح هذه المقالة مفهوم البدل الشهری وأساس تصدیقه، و یکون ذلک من خلال دراسة و تحلیل القوانین الأخرى فی هذا النظام و مراجعة قوانین بعض الانظمة الحقوقیة الدولیة. و تقوم أیضاً بتحلیل ضرورة هذا الأساس القانونی و مکانته فی نظام القانون الایرانی، و یمکن الحصول علیها من خلال النصوص الدینیة، و آراء فقهاء الإمامیة فضلاً عن ذلک لم یتم إلی الآن نسخ صریح أو غیر صریح فی نظام القانون الایرانی و لم یکن اعلان هذا القانون خلافاً للشرع من قبل مجلس صیانة الدستور، لذلک یمکن أن یکون هذا القانون موضع اهتمام القضاة فی المحاکم فی الوقت الحاضر.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • قانون حمایة الأسرة
  • الطلاق
  • البدل الشهری
  • أجرة المثل
  • النحلة
  • النفقة