نقش عرف در حقوق همسران

نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسنده

دکتری فقه و حقوق اسلامی؛ استادیار و معاون پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

چکیده

عرف یکی از عوامل مؤثر در حقوق همسران است؛ چنان که درست باشد موجب تحکیم مبانی خانواده می‌گردد و اگر نادرست باشد، عاملی بازدارنده از تشکیل و بقای زندگی خانوادگی خواهد بود. از این رو بی توجهی به نقش عرف در حقوق همسران سبب به وجود آمدن چالش‌های بنیادی در جامعه می‌شود.
بیشترین کاربرد واژه‌ی عرف در قرآن، مربوط به حقوق خانواده و تنظیم روابط میان همسران است. روایات نیز مبین همین موضوع هستند. با در نظر گرفتن عموم و اطلاق بعضی از ادله لفظی و با توجه به ادله‌ عقلی، جایگاه عرف در حقوق همسران روشن می‌شود. از این رو، در رویه قضایی در بسیاری از مسائل مربوط به خانواده، عرف و عادت مسلم را مبنای نظر قرار داده است.
در این پژوهش، جایگاه عرف در حقوق همسران که شامل حقوق مالی و غیرمالی ایشان می‌شود، مورد بررسی  قرار می‌گیرد. نقش تعیین‌کننده عرف در این حقوق، سبب دگرگونی برخی موضوعات قانونی در حقوق خانواده خواهد شد که بازبینی و تغییر مواد قانونی مرتبط، نتیجه آن می‌تواند باشد. این مهم از مسائلی است که باید مورد توجه قانون‌گذار قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Effect of Common Law (‘urf) in Spouses’ Rights

نویسنده [English]

  • Maryam Ibn-Torab
چکیده [English]

In the definition of spouses’ rights, common law is considered as an effective factor. Clarification of such rights may help the strengthening of family foundations, while the lack of clarification may be an adverse factor in the establishment of family life. Hence, disregard for the role of common law in the definition of spouses’ rights often creates fundamental challenges and problems in society. The term common law (‘urf) in the Holy Quran mostly relates to family rights and regulation of relations between spouses. Prophetic and imamic traditions (ahadith??) also place emphasis on family rights. With regard to public opinion, verbal and logical reasoning, the position of common law is clear in spouses’ rights. This is why in judicial procedure of family rights the issue of custom or common law is considered fundamental. In this article, the role of common law in financial and non-financial issues of family and spouses’ rights is extensively studied. Specification of the role of common law in this regard may create basic changes in legal issues of family rights, which subsequently may lead to great changes in legal issues that have to be considered by legislature.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Common law (urf)
  • family rights
  • Gender Rights
  • marriage portion
  • alimony

عنوان مقاله [العربیة]

دور العرف فی حقوق الزوجین

چکیده [العربیة]

یعتبر العرف من العوامل المؤثرة فی تعریف حقوق الزوجین، فإذا کان مناسباً للمجتمع فإنه سیؤدی إلى تحکیم أسس الأسرة، وسیصبح مانعاً فی تشکیل و استمرار الحیاة الأسریة إذا کان غیر صحیحاً، و من هذا المنطلق فإن تجاهل دور العرف فی حقوق الزوجین یسفر عن ظهور التحدیات الأساسیة فی المجتمع.
وقد وردت لفظة العرف فی القرآن و الأکثر إستعمالاً فیما یتعلق بحقوق الاسرة و تنظیم العلاقات بین الزوجین، و کما تؤکده الروایات و الأحادیث.
تتضح مکانة العرف فی حقوق الزوجین مع الأخذ بالاعتبار عمومیة و إطلاق الأدلة اللفظیة و العقلیة، لذلک اعتبر الأسلوب القضائی للعرف و العادات المقبولة أصلاً و أساساً فی کثیر من الامور المرتبطة بحقوق الأسرة.
یتناول هذا البحث دراسة مکانة العرف فی حقوق الزوجین و الشاملة على الحقوق المالیة و غیرها. إن دور العرف الحاسم فی هذه الحقوق هو سبب تحول بعض الموضوعات القانونیة فی حقوق الأسرة، و التی تکون من أهم نتائجه إعادة النظر و تغییر بعض المواد القانونیة المرتبطة بها، و ینبغی على المقنن أن یهتم بهذا الأمر المهم.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • العرف
  • حقوق
  • الأسرة
  • الحق الجنسیی
  • المهر
  • النفقة