واکاوی فقهی در ملاک تعیین مقدار نفقه و مصادیق آن با نگاه تطبیقی بر آرای فقهای اسلامی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق (ع)

2 کارشناسی ارشد دانشگاه شهید مطهری

چکیده

در نظام حقوقی اسلام، به منظور استحکام نظام خانواده، حقوق و وظایفی متوجه طرفین عقد نکاح می ‏باشد. یکی از این حقوق، حق نفقه زن است که مرد مکلف به پرداخت آن است و صراحت آیات و روایات به این مطلب دلالت می‌کند. همه فقهای اسلامی در اصل نفقه اتفاق نظر دارند؛ اما در مورد ملاک تعیین و مقدار آن اختلاف آرا وجود دارد. این نوشتار به واکاوی تطبیقی آرای فقهای امامیه و اهل تسنن می‌پردازد و در پی پاسخگویی به این سؤال است که ملاک و معیار تعیین مقدار نفقه در آرای فقهای اسلامی چیست و نفقه شامل کدام دسته از مایحتاج زن می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در خصوص ملاک پرداخت نفقه دو  قول موجود است؛ گروهی ملاک پرداخت نفقه را به میزان تمکن مالی مرد و شأن زوج می‌دانند که این نظر شیخ طوسی و فقهای اهل تسنن است و گروهی ملاک پرداخت نفقه را رعایت شأن زن می‌دانند که نظر صاحب جواهر و فقهای متقدم است. در مورد مصادیق نفقه به خصوص هزینه درمان هم نظرات فقها واحد نیست؛ گروه اول هزینه درمان را جزء مصادیق واجب نفقه زوجه نمی‌دانند؛ فقهای متأخر شیعی از گروه دوم، ذکر مصادیق نفقه در روایات را به عدم انحصار حمل نموده‌اند و تأمین کلیه نیازهای زوجه را بر عهده مرد واجب می‌دانند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Comparative Theological Analysis of the Amount of ََََAlimony from Islamic Jurists Point of View

چکیده [English]

In Islamic legal system in order to strengthen the family foundation, either parties of marriage contract are assigned certain duties & legal rights. Alimony is one of those rights that awarded to the wife by the husband. The criteria for ordering alimony have been discussed in past, and also the verses of the Holy Quran & sayings testify this right. It has been approved unanimously by all Islamic Jurists, but there still remain some controversies as far as the amount & criteria are concerned. The present article studies the Imamieh Jurisprudents &Sunnie’s point of view, to determine what kind of expenses are covered by alimony to meet the wife’s requirement. The study reveals that in connection to the amount of alimony & its criteria, there are two different opinions. The first group Sheikh Toossi &Sunni scholars believe that the payment of alimony depends on both the earning capabilities of a man & the dignity of a woman. But the second group Saheb Javaher & the contemporary Jurists are of the view that the amount & the criteria of alimony depends upon the dignity of a woman thus the disputed issue is one of the difficult cases to be determined. The first group does not consider sick pay as a necessary factor of alimony, but the contemporary shitte jurists believe that all expenses should be included in alimony to meet the necessary requirements of a wife.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • alimony
  • criteria
  • Solvent
  • insolvent
  • proper behavior
  • sick pay
  • wife’s requirement

عنوان مقاله [العربیة]

دراسة فقهیة مقارنة فی آراء الفقهاء المسلمین فی مجال معیار تعیین مقدار النفقة و مصادیقها

چکیده [العربیة]

یلزم عقد النکاح فی النظام القانونی الإسلامی حقوق و واجبات للطرفین بهدف تحکیم نظام الأسرة. منها حق نفقة الزوجة علی الزوج حیث یکلف بدفعها لها کما تصرح بذلک الآیات و الأحادیث. یتفق الفقهاء فی أصل النفقة رغم اختلاف آراءهم فی مجال معیار تعیین النفقة و مقدارها.
تتابع هذه المقالة دراسة مقارنة لآراء فقهاء الإمامیة و العامة للبحث عن جواب هذا التساؤل أنه ما هو المعیار لتعیین مقدار النفقة فی آراء فقهاء الإسلام و ما هی احتیاجات المرأة التی تشملها النفقة؟
تشیر الدراسات إلی قوانین فی شأن المعیار لدفع النفقة؛ منهم من یری فی معیار تمکن الرجل وشأنه المالی فی دفع النفقة حیث ذهب إلیه الشیخ الطوسی و فقهاء العامة.
و فریق یری شأن الزوجة هو المعیار فی دفع النفقة کما هو رأی صاحب الجواهر و الفقهاء المتقدمین.
وأما فی مجال مصادیق النفقة لاسیما فی خصوص تکالیف العلاج لا نجد رأیا واحدا بین الفقهاء.
حیث لاتری الجماعة الأولی هذه التکالیف من مصادیق نفقة الزوجة. بینما حمل الفقهاء المتأخرون من الشیعة المندرجون ضمن الجماعة الثانیة ذکر مصادیق النفقة فی الأحادیث علی عدم الانحصار فکلفوا الزوج توفیر جمیع احتیاجات الزوجة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • النفقة
  • معیارالتعیین
  • الموسر
  • المعسر
  • المصاحبة بالمعروف
  • تکالیف العلاج
  • احتیاجات الزوجة