گستره کاربرد قاعده عسروحرج در نظام حقوقی خانواده

نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسنده

استادیار دانشگاه امام صادق ع

چکیده

قاعده لاحرج که مستند فقهی مواد قانونی مرتبط با عسروحرج زوجه در قانون مدنی است، بر اساس آیات و روایات متعددی مشروعیت دارد. آرا فقها در نظام حقوقی خانواده در مواد مختلفی از بحث عسروحرج به ‌ویژه ماده 1130 قانون مدنی متجلی شده است. آنچه در این مقاله بدان پرداخته می‌شود این است: گستره کاربرد قاعده مذکور در نظام حقوقی خانواده چه مصادیقی دارد و قانونگذار ذیل هر یک از این مصادیق چه تدابیری اندیشیده است؟ زیرا قاعده لاحرج زوجه گاه از نتیجه عوامل طبیعی است که از نوع عسروحرج حقیقی می‌شود، مانند عقیمی و اعتیاد زوج، و گاه در نتیجه عوامل خارجی است، مانند حبس طولانی مدت زوج، ترک زندگی از جانب زوج که در همه این موارد، قاعده ساری و جاری می‌گردد. همچنین این سؤال در مقاله به ‌عنوان راهکار قانونی مطرح شده که آیا مبنای قانونگذار در اعمال قانون، عسروحرج واقعی زوجه است یا عوامل دیگر دخیل در تصمیمات دادگاه است؟ در قسمت دیگری از مقاله مصادیق مختلف عسروحرج زوجه و مسأله سقط جنین مورد بررسی قرار گرفته است و فقط در صورتی که وجود جنین با سلامت مادر در تعارض باشد، سقط مجاز شمرده شده استقاعده لاحرج که مستند فقهی مواد قانونی مرتبط با عسروحرج زوجه در قانون مدنی است، بر اساس آیات و روایات متعددی مشروعیت دارد. آرا فقها در نظام حقوقی خانواده در مواد مختلفی از بحث عسروحرج به ‌ویژه ماده 1130 قانون مدنی متجلی شده است. آنچه در این مقاله بدان پرداخته می‌شود این است: گستره کاربرد قاعده مذکور در نظام حقوقی خانواده چه مصادیقی دارد و قانونگذار ذیل هر یک از این مصادیق چه تدابیری اندیشیده است؟ زیرا قاعده لاحرج زوجه گاه از نتیجه عوامل طبیعی است که از نوع عسروحرج حقیقی می‌شود، مانند عقیمی و اعتیاد زوج، و گاه در نتیجه عوامل خارجی است، مانند حبس طولانی مدت زوج، ترک زندگی از جانب زوج که در همه این موارد، قاعده ساری و جاری می‌گردد. همچنین این سؤال در مقاله به ‌عنوان راهکار قانونی مطرح شده که آیا مبنای قانونگذار در اعمال قانون، عسروحرج واقعی زوجه است یا عوامل دیگر دخیل در تصمیمات دادگاه است؟ در قسمت دیگری از مقاله مصادیق مختلف عسروحرج زوجه و مسأله سقط جنین مورد بررسی قرار گرفته است و فقط در صورتی که وجود جنین با سلامت مادر در تعارض باشد، سقط مجاز شمرده شده است

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Applicability of "La Osr-Haraj" (No Hardship Rules) in Family Law

نویسنده [English]

  • Dr. Faezeh Azimzadeh Ardebili
Assistant Professor of Imam Sadeq University
چکیده [English]

The source of rules related to "la osr-hajar" (no hardship rules) are originated from Theological documents which have been taken from different verses and sayings. The above mentioned rules are based on the opinions of Theologians, as well as article 1130 of the civil law which is a manifestation of their opinions. In this article some examples regarding the applicability of the above mentioned rules in family law and which measures have been taken by legistlature have been discussed. There are two kinds of "osr-haraj" (no hardship rules) one is like infertility which is the  consequence of an abnormality  and others are due to the external factors like long term imprisonment of the spouse and abandonment of the family which are considered crimes and  make women to suffer. Therefore "la osr-hajar" rules should be implemented to prevent hardships. The question arises whether the above mentioned  rules are implemented because of abnormalities or other factors listed above affects decision making. In other words which one of these factors Affect the verdict of the court. In another part of this article various examples of hardship such as abortion which was allowed and considered  only on condition that the embryo's existence would put the mother's health in jeapordy, is also studied.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "La Osr Haraj" (no hardship rules)
  • Maintenance
  • abortion
  • general hardship (Haraj Noee)
  • personal hardship (Haraj Shakhsee)

عنوان مقاله [العربیة]

نطاق توظیف قاعدة العسر والحرج فی النظام الحقوقی للأسرة

چکیده [العربیة]

إنّ قاعدة لا حرج التی تکون مستنداً فقیهاً للمواد القانونیة المرتبطة بعسر الزوجة و حرجها، لها شرعیة فی القانون المدنی علی أساس الآیات و الروایات. آراء الفقهاء فی النظام الحقوقی للأسرة قد تجلّت فی مواد مختلفة تتربط بقضیة العسر و الحرج خاصة فی المادة 1130 فی القانون المدنی. أما المواضیع التی تناولتها هذه المقالة فهی: ما هی مصادیق توظیف القاعدة المذکورة فی النظام الحقوقی للأسرة؟ و ما هی الإجراءات التی ‌أخذها المقنن بنظر الإعتبار فی هذا المجال؟ لأن توظیف قاعدة لاحرج قد ینتج عن أسباب طبیعیة مما تؤدی الی العسر و الحرج کعقم الزوج و إدمانه علی المخدرات، و أحیاناً ینتج عن أسباب خارجیة کالحبس الطویل الأمد للزوج، و تخلّی الزوج عن الحیاة الزوجیة فتنفّذ هذه القاعدة فی جمیع هذه الحالات. کما یطرح هذا السؤال فی المقال باعتباره حلاً قانونیاً و هو أنه هل یعتمد المقنن فی تنفیذ القانون علی عسر الزوجة و حرجها إعتماداً بحتاً، أو هناک عوامل أخری تؤثر علی قرار المحکمة؟ و فی قسم آخر من المقال قد تمت دراسة المصادیق المختلفة لعسر الزوجة و حرجها و قضیة الإجهاض و جواز الإجهاض عندما یهدد الجنین صحة الأم.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • العسر
  • الحرج
  • قاعدة لا حرج
  • النفقة
  • الإجهاض
  • الحرج النوعی
  • الحرج الشخصی